ﭐیی بافی ( دولایه بافی ) بافت نوعي پارچۀ دستبافت سنتي ايران تار نما با الیاف پشمی الوان و به صورت دو لایه و دو رو دراستان فارس، توسط ایل قشقایی فارس( عشایر)
ابريشم بافي پارچه اي دستبافت با تاروپود ابريشم طبيعي والوان كه نقوش هندسي آن درحين بافت و با انگشت ايجاد مي شود. خراسان (زاوین، كلات نادري، راز، جرگلان، مانه و سملقان)
ابريشم دوزي دوخت روي پارچه با الياف ابريشم طبيعي بر اساس طرح هاي از پيش تعيين شده اصفهان(کاشان)-هرمزگان(بندرعباس)- یزد
ابريشم كشي تبدیل پیله ابریشم به نخ ابریشم به وسیله دست ودستگاههای ابریشم کشی(چرخانه)مازندران(آمل، فريدون کنار، منطقه بندپي بابل،شهرستان قائمشهر، لفور در شهرستان سوادکوه، شيرگاه در شهرستان سوادکوه و در شهرستان هاي ساري، نکا، گلوگاه، جويبار، نور، نوشهر، چالوس، تنکابن و رامسر) مازندران(…) – خراسان رضوی(بایگ)
اُجاق قَراقي بافي دستبافته اي پشمي ونعلي شكل براي حفاظت از فرش اصلي اتاق در مقابل شراره هاي آتش هيزم اجاق ( قُرُقِِ اجاق) آذربایجان شرقی( دشت مغان) – اردبیل
آجركاري هنر چیدن آجر با استفاده از نقوش هندسی به منظور عرضه نماهای تزیینی متناسب و گریز از یکنواختی در نما را، آجر کاری می نامند. اصفهان- یزد- قزوین- همدان
آجيده دوزي(لايه دوزي- پنبه دوزي) دوخت لايه اي از پنبه بين دو لايه پارچه، تا اجراي نقوش و طرح ها برجسته بنظر آيند. کرمان- گلستان- فارس- همدان
احجام چوبی سنتي ساخت احجام تزييني و كاربُردي , پیکره های چوبی تزیینی با استفاده ازمُغار و سوهان با استفاده ازچوبهای خودرنگ فشرده چوبی و مُنَبّت كاري تهران- آذربايجان غربی-آذربایجان شرقی( تبريز ورزقان)- كردستان – مازندران – همدان
احجام سنگي ساخت ظروف يا اشيايي(مجسمه،ديوار، و …) كه ماده اوليه آنها سنگ بوده و با تراشيدن به شكل نهايي مورد نظر در آيند. اصفهان- فارس- خوزستان
اَحجام فلزي سنتي تهيه زيرساخت كارهاي قلمزني يا جُنده كاري از جنس مس يا برنج اصفهان – تهران
اِحرامي بافي (سجاده بافي ) بافت زيراندازي به ابعاد تقريبي 80×125 سانتيمتر با زمينه يك رنگ و نقوش هندسي شكسته رنگارنگ خراسان جنوبی( فردوس) – خوزستان( شوشتر)
اُرُسي سازي ساخت پنجره هاي مشبك با شيشه رنگي كه تعداد لَـــــت هاي آن فرد بوده و بازوبسته شدن آن، حركتي عمودي دارد. اصفهان( کاشان)- یزد
اَرغوان بافي بافت سبدهاي حصيري با استفاده از تَركه هاي درخت ارغوان خراسان رضوی( مشهد – طُرقبه)
اُرمَك بافي پارچه اي دستبافت با عرض 75 الي 90 سانتيمتر و طول 25 متر، داراي طرح هاي ساده، پيچازي و راه راه براي روپوش مدارس يا لباس محلي در يزد یزد
اِسپَندبافی به نخ کشیدن دانه های اسپند با سوزن و اضافه نمودن نخ های رنگی، منگوله و … به اشکال مختلف بر روی سطح مقوایی، حصیری و پارچه ای در خراسان جنوبی خراسان جنوبی
اَشك دوزي دوخت مرواريد هاي اشك گونه بر روي پارچه هاي سنگين مانند ماهوت، مخمل، اطلس اکثر استانها
افزارفلزي(چاقو، قندشكن ،داس و…) ساخت افزار جنگ ، شكارو… ، با استفاده از فولاد نرم وكربن كه به وسيله چكش فرم گرفته شده باشند.مثل سپر، شمشير، چاقو قندشكن، و … با دسته هايي از چوب، استخوان، شاخ حيوانات،عاج، مليله و تزئين آن اصفهان ( کاشان)-یزد زنجان- اصفهان- خراسان- قزوين-فارس( شيراز)- آذربایجانشرقی(تبريز، مراغه و بناب)
آلاچیق سازي مسكن عشاير و چادر نشينان . سياه چادر براي سقف چادر(آلا) از جنس موي بُز(گاه نمد)، و چيق براي ديوارۀ آن از جنس حصير گلستان و عشایر
آهك بُري تزيينات معماري بيروني بَنا و يا قسمت هاي مرطوب داخل، با مَلاتِ آهك ( مانند گچ بُري). اصفهان- تهران – قزوین
آويزه دوزي دوخت منگوله هاي كوچك كُروي به لبه هاي پارچه به منظور تزئين اکثر استانها( عشایر)
ايزار بافت پارچۀ دستبافت سنتي به رنگ آبي به عنوان سفرۀ نان در قزوين قزوین
آيينه دوزي دوختن آيينه هاي مدور و پولك بر روي لباسهاي محلي و آويزهاي ديواري سیستان و بلوچستان – هرمزگان
آيينه كاري نصب قطعات كوچك هندسي آيينه و پهلوي هم قرار دادن آنها در سطوح ديوارها و سقف بناها به منظور تزئين اصفهان- تهران – خراسان
باتیک چاپ مُهري نقش دار نمودن و رنگ آميزي پارچه ي ساده( ابريشمي يا …) به وسيلۀ مُُهر، موم و رنگ
باتیک نقاشي نقش دار نمودن و رنگ آميزي پارچه ي ساده( ابريشمي يا …) به وسيلۀ قلم مو، موم و رنگ
بادبزن بمپور نوعی بادبزن دربخش بَمپور با استفاده ازتورمحکم ، قطعات رنگی پارچه ودسته ای ازنی میان تهی . سیستان بلوچستان( بمپور)
بادله دوزي (تَلي بافي ) رجوع شود به تعریف گلابتون دوزی هرمزگان
باشلُق بافی پارچۀ دستبافت ساده و پشمي استان مازندران با عرض 30 الي 50 سانتي متر براي دوخت لباسهاي محلي مازندران(آلاشت)
بافتني هاي سنتي توليد انواع بلوز، شال، جوراب، روميزي و … با استفاده از الياف پشمي (امروزه كاموا) به وسيله دوميل، قلاب يا پنج ميل اکثر استانها- اردبیل- مازندران – خراسان
بافته های پودنما به دستبافته های(پارچه) اطلاق می گردد که با دستگاه نساجی سنتی بافته شده و پودها به دلیل تراکم بیشتر، تمامی سطح تارها را بپوشاند. اکثر استانها
بافته های تارنما به دستبافته های(پارچه) اطلاق می گردد که با دستگاه نساجی سنتی بافته شده و تارها به دلیل تراکم بیشتر، تمامی سطح پودها را بپوشاند(پود مخفی باشد). اکثر استانها
بافته های سنتی به دستبافته های(پارچه) اطلاق می گردد که با دستگاه نساجی سنتی بافته شده و تار و پود هر دو نمایان باشند. اکثر استانها
بامبوبافي توليد و بافت محصولاتی مانند ميز، صندلي، سبد نان، آباژور و … با استفاده از بافت رشته های حاصل از نوعی نی خیزران گیلان( لیالستان لاهیجان)
بخارا دوزي نوعي رودوزي كه در اثر پُر كاري دوخت، پارچۀ زمينه مشخص نمي باشد. اصفهان
بُرقِع سازي نقاب يا روبندۀ زنان جنوبي كشور كه بر روي آن گلدوزي يا پولك دوزي شده باشد. هرمزگان ( بندر عباس، قشم، سلخ، پی پشت – درگهان)
بَرََك بافي پارچه اي دستبافت از پشم شتر يا موي بُز براي تهيه كت و پالتوي زمستاني در بُشرويه خراسان خراسان ( بشرویه)
بُركنه دوزي نوعي رودوزي كه در آن قسمت هايي از پارچه بريده شده و با نخ همرنگ يا مخالف زمينه، دوردوزي شده باشد . اکثر استانها
بُرودَري دوزي نوعي رودوزي كه با زدن بخيه هاي ريز و موازي در قسمتهايي كه با قيچي درآورده شده،، پارچه توري به نظر برسد. اکثر استانها
بَندري دوزي نوعي رودوزي خاص تزئين لباسهاي محلي زنان بندر عباس و شهرهاي جنوبي كشور هرمزگان( بندر عباس)
بوريا بافي رجوع شود به حصیربافی خوزستان – هرمزگان- يزد
بوزو ( رانك وچوخه ) لباس سنتي مردان كُرد با استفاده از موي نوعي بُز كمياب به نام مَرغز. ( رانك= شلوار، چوخه= كت) کردستان
بيليش دوزي( قزاق دوزي) رودوزي سرآستين، مچ شلوار، دور يقه، پيش سينه، مركز و گوشۀ روسري ها با نخ ابريشم تابيدۀ قرمز با نقوش خاص هندسي و گل و برگ اکثر استانها- گلستان
پاپيه ماشه ساخت انواع قلمدان، قاب آيينه و … با استفاده از كاغذ فشرده شده ايي كه بر روي آن نقاشي سنتي ايران انجام گرفته شده باشد . اصفهان
پاي پوشهاي سنتي تهیه پای پوش های سنتی ایران با توجه به نیاز امروز و حفظ اصالتها با استفاده از چرم و الیاف پنبه ای تهران- زنجان – خراسان شمالی- همدان- کردستان
پتَه دوزي(سلسله دوزي ) رودوزي با نقوش بته جقه مخصوص كرمان با نخ هاي پشمي ظريف و رنگارنگ بر روي پارچۀ پشمي يك رنگ ( عريض) کرمان
پتوبافي پارچه اي پشمي (در خرانق و اشكذر يزد) كه بعد از بافت، وَرز داده شده و حالت نمدي بخود مي گيرد. یزد( اشکذر- خرانق)
پرده بافی(تِیجیر-پوشیه) بافت پارچه اي در يزد منحصراً جهت پرده ( جدا سازي فضاها، پوشاندن سقف حياط و مساجد در مراسم هاي مذهبي) یزد
پريواربافي پارچۀ لطيف حرير از ابريشم كه به سان مخمل مختصر خوابي دارد ( منسوخ شده) بوشهر- سیستان و بلوچستان – هرمزگان
پريواردوزي رودوزي بر روي پارچه در نهايت ظرافت، به طوري كه پارچه به صورت مخمل ديده شود . اصفهان _سيستان و بلوچستان – خراسان رضوی- تهران
پِلاس بافي زيراندازي شبيه به گليم درشت بافت كه با استفاده از پارچه هاي مستعمل بريده شده بافته مي شود. فارس- گلستان – چهارمحال بختياري(شهرستان های لردگان، بروجن و اردل)
پَن بافي نواري دستبافت در قزوين براي تزئين لباس و روسري قزوین
پوپشمين رواندازي بافته شده با دستگاه نساجی سنتی و با استفاده از بهترين و ظريفترين پشم در آذربايجان غربي، بوكان و مهاباد آذربايجان غربي(مهاباد، بوکان) – کردستان
پوستين دوزي رودوزي با ابريشم بر روي پوست برّه جهت لباس، جليقه يا زيراندازهاي تزئيني خراسان رضوی
پولك دوزي دوخت انواع پولك هاي فلزي يا غيره بر روي لباس، پرده، روميزي و… اکثر استانها
پيكرتراشي
پيله دوزي رودوزي بااستفاده از بادامه هاي دو نيم شدۀ پيلۀ ابريشم بر روي پارچه و لباس آذربایجان غربی(اروميه)- اصفهان (كاشان)- يزد(تفت، مهريز) – رشت
تاچه بافي بافته اي كيسه شكل براي نگهداري و حمل و نقل حبوبات، گندم و آرد در چهار محال بختياري عشایر چهارمحال بختیاری
تخت كشي گيوه(آجيده ، لته اي وچرمي ) تهیه کفی گیوه با استفاده ازنوارهای باریک کرباس و یا پارچه های کهنه که با درَفش وسط آنها را سوراخ کرده و دوال چرمی را ازآن رد نموده اند. کردستان- مرکزی
تذهيب طلا كاري و طراحي نقوش اسليمي و ختايي بر روي حواشي اوراق كتاب يا مينياتور اصفهان- تهران
تراش پشت آيينه ایجاد طرح ونقشهای اصیل وسنتی ایرانی ، با تراشیدن اضافات طرح موردنظر ازپشت آیینه فارس
تراش دامله ایجاد خط، سطح، حجم و فرم بر روی سنگهای نیمه قیمتی(نرم) اکثر استانها
تراش زاویه (فست) زاویه تراشی و ایجاد سطح مسطح بر الماس و سنگهای قیمتی( سخت) اکثر استانها
تراش سنگهاي قيمتي ونيمه قيمتي تراش و آماده سازي سنگهايي نظير زمرد، آماتيس، فيروزه، يشم و … جهت استفاده در ساخت زیورآلات به وسیله دستگاههای تراش اکثر استانها
تراش شيشه ايجاد نقوش سنتي به وسيله تراش سطح شيشه به وسیله دستگاههای مخصوص تراش تهران
تَرکه بافی تهيه و توليد انواع سبد، زنبيل، حباب چراغ، كلاهك آباژور و … با استفاده از ساقه و پوست گياهاني چون آلبالو، بيد و …
تِرمه بافي بافت پارچه اي ظريف و پر از نقش و نگاره هاي سنتي با استفاده از الياف پشم يا ابريشم کرمان – یزد – تهران(کارگاه هنرهای سنتی میراث فرهنگی)
تزئينات بنا تزیینات داخل یا خارج بنا با استفاده از ملات گچ، آهک، ساروج، خاک رس، کل اُخرا و … اصفهان- قزوین – یزد
تَسبیح سازی (چوبی) به رشته کشیدن دانه هایی ازچوب عُسر، هسته خرمای فرم داده شده ودیگرمواد طبیعی اکثر استانها
تسبيح سازي (سنگی) به رشته کشیدن دانه هایی از انواع سنگهای فرم داده شده اکثر استانها
تسمه دوزي دوخت نوارهای چرمی باریک ( مانند تسمه ) برای تزیین پیشانی بند و زیرسینه اسب و امروزه درطراحی وتزیین لباس اکثر استانها
تشعير تزيين حاشيه توسط نقوش سنتي( اسليمي وختايي )، انواع گل، برگ ، درخت ، حيوانات و پرندگان با استفاده ازانواع رنگها به خصوص 2 تا 3 رنگ طلايي( اشرفي ، شنگَرف ) اصفهان- تهران
توردوزي دوخت نقوش روي تور با نخ هاي رنگي، نگين، آيينه هاي كوچك و … و نصب آن بر روي پارچه يا لباس . سيستان و بلوچستان(ناحيه سراوان و خصوصاً روستاهاي ناهوك)
جاجیم بافی دست بافته اي است تار نما( معمولا) داراي نقوش لوزي و راه راه، كه با استفاده از الياف پشم و يا ابريشم بافته مي شود. اردبیل عشاير (خلخال،مشكين شهر، پارس آباد مغان، نمين، كوثر، بيله سوار)- سمنان- مازندران – خراسان شمالی – چهار محال بختیاری
جُل بافي ( جُل اسب ) توليد فرآورده اي با روش بافت گليم، قالي، جاجيم، سوزني، نمد و يا حتي وصل كردن تكه هاي پارچه به هم به منظور تزئين و گرم نگاهداشتن و گرفتن عرق اسب كرمان- عشاير آذربايجان(دشت مُغان)- كُردهاي خراسان-گلستان(تركمن ها)- فارس(عشایر ورامين و ايل افشار)
جلدسازي چرمي سنتي تهيه جلد كتب دست نويس، قرآن و … با استفاده از چرمي كه قالب زده شده و نقوش بوجود آمده، طلايي يا لاجوردي( يا رنگهاي ديگر) شود. مخمل زرکوب و … با روشهای : جلد ضربی ، جلد سوخت ، جلد لاکی ، جلد زرکوب و جلد موج اصفهان
جُنده كاري(برجسته كاري) نوعي قلمزني روي فلز كه نقوش آن با زمينه، اختلاف سطح داشته ( برجستگي و فرو رفتگي) و نقوش داراي بُعد هستند . اصفهان – فارس- تهران
جَهله سازي كوزه اي سفالين داراي قاعده ايي كروي و غير ايستا جهت آبخوري در روستاي شهوار هرمزگان هرمزگان(شهرستان ميناب- روستاي شهوار
جُوَ ك کاری تولید اشیاء با استفاده ازچوب با تُنالیته رنگی متفاوت( گردو، عناب، نارنج، فوفل، توت و…) وایجاد نقوش هندسی بر روی آن با مقطع های مثلث، مستطیل و لوزی فارس (آباده)
جيم بافي پارچه اي پنبه ايي شبيه به كرباس ( يا جين) براي تهيه لباس در خضر آباد يزد یزد(خضرآباد)
چادرشب بافي پارچه اي زيبا و رنگارنگ با نقوش هندسي( عموما چهارخانه) به عنوان روانداز، جای رختخواب و يا پيچيدن دور كمردر مازندران و گيلان مازندران- گيلان( رودسر و قاسم آباد ) – خراسان
چاروق دوزي پاي پوشي است چرمي (چرم يك تكّه) كه روي آن با نخ هاي گلابتون و ابريشم رودوزي و تزئين مي گردد . زنجان – خراسان شمالی
چَپري بافي پارچه اي دستبافت از جنس تار پنبه ايي و پود پشمي در استان مازندران براي توليد لباس هاي محلي مازندران
چَرخ بافي دستبافته ای است که نقوش از به هم پیوستن لوزی های رنگی به وجود می آیند( عشایر قشقایی فارس)، تارها نخ پنبه ای پُر تاب و سفید، و پودها اپشم الوان می باشند. فارس(عشایر فیروزآباد،قیروکارزین، فراشبند، شیراز و …)
چشمه دوزي رجوع شود به تعریف سُکمه دوزی
چَفيه بافي پارچه اي در دو رنگ با تار و پود پنبه ايي – سربَند مردان جنوبي كشور براي جلوگيري از آفتاب شديد سیستان و بلوچستان – هرمزگان – بوشهر
چَلنگري(آهنگری سنتی ) تهيه محصولاتي نظير داس، چكش، پايه گلدان، پارتيشن، حفاظ پنجره و … به وسيله شکل دادن به فلز حرارت دیده تهران- همدان
چَم بافي بافت وسايل مصرفي مانند سبد و … با استفاده از ساقه هاي چَــــم( شبيه به ساقه هاي بيد) آذربایجان شرقی( مراغه)
چموش دوزي پاي پوشي است مختص شهرماسوله در گيلان با رويه و زيره از چرم و منگولۀ تزييني در روي آن گیلان( ماسوله)
چنته بافي دو قطعه قالي كوچك مستطيل شكل كه از سه طرف(مثل پاكت)بهم دوخته شده باشد و داراي دسته و دو منگوله تزئيني، نوعي كيف اکثر روستاها- چهار محال بختیاری- مازندران(لفور سواد کوه)
چَنته بافي دو قطعه گلیم كوچك مستطيل شكل كه از سه طرف(مثل پاكت)بهم دوخته شده باشد و داراي دسته و دو منگوله تزئيني، نوعي كيف اکثر روستاها- چهار محال بختیاری- مازندران(لفور سواد کوه)
چوقا بافي ( چوغابافي ) كت بلند و بي آستين پشمي مخصوص عشاير و چوپانان كه به صورت عبا بر روي لباس مي پوشند. معمولاً دو رنگ سفيد و سياه لرستان- چهار محال و بختياري- خوزستان – مازندران
چيق بافي ساخت ديوارۀ چادر و زيستگاه عشاير با استفاده از الياف حصيري و پيچيدن الياف رنگي پشم و موي بز به دور آن و اتصال آنها به يكديگر ایلام- کردستان- گلستان
حَجاري سنتي(سنگ تراشي) تراش سنگ به ابعاد لازم وسپس ايجاد نقش بر روي آن به منظور تزئين ديوار مساجد، آرامگاهها، سر ستون ها، تابلوهاي تزئيني، شومينه، و … اصفهان- تهران – خراسان رضوی
حجم سازي سنتي تهیه احجام سنتی با استفاده از تکنیک های سفالگری اکثر استانها
حَرَمی بافی لرستان دستبافته ای است قدیمی در شهرستان بروجرد دارای طرح ترنج یا راه راه و رنگهای سرمه ایی و قرمز( اغلب) و نقوش شانه، پروانه و سه گوش (شبيه احرامي خوزستان) لرستان
حَصيربافي ساخت محصولاتی مانند زنبيل، كيف، جاي نان، زيرانداز، ديوار كوب و … با استفاده از بافت رشته های حاصل از الیاف گیاهی به کمک دست و ابزار ساده سنتی آذربایجان شرقی، بوشهر، ،سیستان و بلوچستان، خوزستان، کردستان، هرمزگان ، خراسان، کرمان، یزد، فارس، مازندران، گیلان، قزوین،،تهران و …
حَضایه بافی بافت نوعي نوار دستبافت با استفاده از دستگاه نساجي كوچك با نخ هاي طلايي براي تزئين لباس و … در استان هرمزگان هرمزگان
حَكاكي روي سنگ ساخت ظروف سنگي از سنگ خاكستري رنگ( لاوز يا لاپيس) با استفاده از روش حكاكي، تراشيدن و صيقل دادن سنگ قم – خراسان رضوی- تهران – فارس- اصفهان
حَكاكي روي فلز نَََقر كردن(حكاكي) فلزاتي مانند طلا، نقره و مس به جهت تزيين آن(ظروف تزييني يا كاربُردي) اصفهان- زنجان- تبريز- خراسان رضوي – تهران
حَمام سَری ( جاجیمچه ) دستبافته اي به ابعاد 110 × 70 سانتي متراز جنس موي بُز؛ زيراندازي كوچك برا ي استفاده در سَربين حمام سمنان(دروار دامغان، كلاته خيج شاهرود) – مازندران(آلاشت- رسكت علياي( ساري)- گلستان( زيارت)
حوربافی بافت خورجيني كوچك با استفاده از تكنيك قالي يا گليم برای باربردن توسط اسب یا الاغ عشایر استانهای مختلف – کهگیلویه و بویر احمد
حوله بافي پارچه دستبافت با الیاف پنبه ای یا کتانی ( جاذب الرطوبه ) برروی دستگاه نساجی سنتی تهران(کوهان- آبسردار دماوند)
خاتم سازي تهیه و استفاده از روكش مثلث هاي كوچك از جنس چوب، فلز و استخوان بهم چسبيده در سطح جعبه ، قاب عکس و … اصفهان- شیراز
خاتمي دوزي دوخت و اتصال قطعات ريز ودرشت و رنگارنگ پارچه هایی به اشکال هندسی به يكديگر ( شبیه به خاتم) تا حُصول قطعه اي بزرگ به منظور روتختي، روميزي، تابلو هاي تزئيني و … اکثر استانها
خامه دوزي سيستان رودوزي نقوش هندسي با استفاده از الياف ابريشم رنگ نشده(خام)، بر روي پارچه ابريشمي رنگ نشده (خود رنگ) سیستان و بلوچستان(زابل)
خَراطي چوب شكل دادن چوب با استفاده از دستگاه دوراني تراش افقي چوب اردبیل-خراسان رضوی – قم
خَراطي سنگ حجم دادن به سنگ با استفاده ار دستگاه دوراني تراش افقي سنگ اصفهان- خراسان رضوی- تهران
خرسک بافی @ نوعي دستبافته با پُرزهاي بلند با استفاده از الياف خود رنگ پشم چهارمحال بختیاری
خرمهره سازي ساخت مهره هاي كُروي( يا اشكال ديگر) فيروزه اي رنگ با استفاده از پودر سنگ + سريش + پودر گياه اشنو + … قم
خورجين بافي دستبافته اي براي حمل باردر پشت چهار پايان يا دوچرخه و … با استفاده از تكنيك قالي، گليم، سوزني،سوماك و يا تلفيقي از آنها هرمزگان(حاجی آباد میناب)- اصفهان( جرقویه)
خُوس بافي رجوع به تعریف شک بافی
خوس دوزي رودوزيي با استفاده از نخ طلايي يا نقره اي(نخ خوس) بر روي پارچۀ توري مشكي و با نقوش هندسي براي تزيين روسري و … كردستان، هرمزگان، سيستان و بلوچستان
خوشنویسی نگارش یک متن و زیبانویسی همراه با خلق اثری هنری با ارزش‌های زیبایی شناختی . اکثر استانها
دارايي بافي (ايكات ) بافت نوعي پارچۀ دستبافت كه الياف تار( چلّه) قبل از بافت رنگرزي( با تكنيك گره زدن) شده باشند یزد
دانه دوزي دوخت سرمه به اندازه یک میلی متردرفواصل پراکنده برای تخمک های گل ( دررودوزیها ) گلستان(گنبدکاووس، بندرترکمن، گمیشان، آق قلا، کلاله و…)
دَباغي سنتي به عمل آوري پوست حيوانات حلال گوشت به وسيله زدودن پشم ، آش دادن ، نمك زدن ونرم كردن با محلول بًراكس وروغن كرچك
درويش دوزي رجوع شود به تعریف سکمه دوزی
دَنداني – گِره خُورد منقوش نمودن پارچه توسط ايجاد گره هايي كوچك در سطح پارچه و فرو بردن در رنگ گیلان(پشکی)- یزد
ده يك دوزي(برجسته دوزي) رودوزی لباسهای فاخرمخمل و… با استفاده ازنخهای طلایی ونقره ای ، که با داشتن اندکی پنبه زیرکار، نقوش آن برجسته به نظرمی آید وعبورمکررنخ ازروی آن اصفهان- قزوين- تهران- يزد- كاشان – بندر عباس
دَواتگري ساخت وسايل فلزي با استفاده ازچكش كاري با روش سرد ( معمولا براي زير ساخت قلمزني و …) اصفهان- شيراز- تبريز- اراك – تهران
دوردوزي دوخت محيط نقوش در راستاي تكميل دوخت؛ و يا دوخت دندان موشي لبه هاي پارچه براي جلوگيري از ريش ريش شدن پارچه اصفهان- قزوین- تهران – کاشان- یزد
دوره چین بافی (وارونه بافی ) دستبافته ای ظریف شبیه پشت قالی با نقوش هندسی والیاف پشمی، که به روش پود پیچی و به وسیله آیینه ای درزیرکار، پودها را از زیر یک جفت تار می پیچند (برعکس رند بافی) فارس(عشایر)
رسمي بندي قسمت بالای کاربندی زیر گنبد که بر اثر تقاطع چند قوس به وجود آمده روی ترنبه‌ها و پا باریک‌ها قرار دارد و در حد فاصل هشت ضلعی و پایه مدور گنبد واقع است اصفهان – یزد- کاشان
رفوگري مرمت عیوب و آسیب های قالی اکثر استانها
رِند (سراندازبافي) بافت قالي یا گلیم كوچك و درازي كه بالاي قالي بزرگ( به جهت حفاظت از آن در اثر تردّد) و در عرض اتاق پهن مي شود. چهار محال و بختیاری
رنگرزي سنتی دندانه، رنگ و تثبيت نمودن الياف طبيعي( پنبه، پشم، ابريشم) با رنگهاي طبيعي(پوست گردو، برگ مو، اسپرك، روناس، نيل و …) اکثر استانها
رودوزي پُركار به آن گروه از رودوزیها اطلاق می گردد که زمینۀ کار مشخص نیست و دوختهای الوان موجب پیدایش نقش و طرح می شوند. اکثر استانها
رودوزيهاي الحاقي رودوزیهای که از اشیای تزیینی مانند: سکه، پولک، منجوق، مروارید و … برای تزیین پارچه استفاده می نمایند. اکثر استانها
رويه گيوه بافي بافت سینه گیوه ، پاشنه گیوه ، رج همترازی و ساق با تکنیک زنجیره بافی اراک- کرمانشاه(پاوه، هرسین)-فارس(وفس)- لرستان ( بروجن)
زرتشتي دوزي( گبردوزي) رودوزي لباس سنتي زرتشتيان( خصوصاً لباس عروس) با استفاده از انواع تكنيك هاي رودوزي و نقوش خاص( طاووس، خورشيد و ..) یزد
زَرك دوزي (ساتن دوزي ) دوخت میانه ی نقوش گل با حاشیه ی دالبُرو مُضَرَس برروی تورساده یا ترمه با استفاده ازالیاف ابریشم یا طلایی اکثر استانها
زِره بافی اتصال مفتول هاي فلزي بر اساس الگوي تن و كلاه خود قزوین
زري بافي بافت پارچه اي نفيس و پُر نقش و نگار سنتي، با استفاده از الياف ابريشم و گلابتون اصفهان(کاشان)- تهران( کارگاه میراث)- کرمان-یزد
زَغَرِه دوزي دوخت سِرمه يا پولك بر اساس نقش و مناظر طبيعي بر روي پارچه هاي سنگين مانند مخمل، اطلس، جير، كتان و … اكثر استانهاي كشور خصوصاً تهران- اصفهان- هرمزگان- تبريز- كاشان
زُمُودگري ساخت اتصالات فلزي در و پنجره هاي قديمي مانند كوبه، گل ميخ، لولا، پاشنه،چفت، بست و… اصفهان -فارس– یزد
زنگال بافي بافت نوعي ساق بند(مانند جوراب) با پنج ميل و الياف خود رنگ پشمي براي حفاظت ساق پا از سرما، تيغ گياهان و حشرات گزنده آذربایجان غربی
زيراندازنمدي تهیه زیرانداز با روش وَرز دادن الياف پشم بهاره و بلند گوسفند با آب گرم و صابون( و زردۀ تخم مرغ) تا درهم فرو رفتن كامل الياف مازندران- چهار محال بختیاری-خوزستان- گلستان- سمنان
زيلوبافي تنها زيرانداز دو رو كه با استفاده از نخ تار و پود پنبه اي در دو رنگ متضاد بافته مي شود. اصفهان(کاشان)- يزد ( ميبد، اشكذر، خرانق )
زين سازي ساخت زين اسب با استفاده از چرم و فلزبه روش هاي سنتي آذربایجانغربی( ارومیه)- گلستان(گنبدکاووس روستاي قورفجه)
زيورآلات سنتي تهيه زيور آلات محلي با استفاده از فلزاتي نظير طلا، نقره، برنج، مس و… ( و گاه نشاندن سنگهاي عموماً نيمه قيمتي) با ابزاري ظريف و به روش هاي سنتي گلستان- خراسان – سیستان و بلوچستان – کردستان – کرمانشاه- یزد
زيورآلات نمدي تهیه زیور آلات و … با استفاده از نمدهای رنگی اکثر استانها
ژنده بافی نوعي زيرانداز با قيمت پايين و استحكام زياد كه با استفاده از الياف ضخيم (گاه نوار هاي پارچه ايي) در قزوين بافته مي شود. قزوین
ژُوردوزي نوعي دوخت تزييني كه با بيرون كشيدن تار و پود در فواصل مناسب پارچه های معمولاً کتانی و نخی حالت تور به خود مي گيرد. اکثر استانها
ساچيم بافي نوعي جاجيم داراي مربع يا مستطيل هاي رنگي بر زمينه ساده در كلاردشت براي رختخواب پيچ، روتختي، روميزي و … مازندران( حسن کیف کلاردشت- شكر كوه و كوه پَر)
ساخت سازهاي سنتي ساخت سازهاي سنتي ايران(عود،ياقوت، دوتار، سه تار،دُهُل، كمانچه و …) و تزيين با استفاده از چوب گردو، فوفل و …مفتول فلزي، استخوان (خاتم، منبت، معرق و …) اصفهان- خراسان شمالی- تهران – کردستان
ساده – دورو دستبافته اي است از جنس پشم، پنبه(تار) و ابريشم با نقوشي متفاوت درمناطق ايران كه با روشهاي پودگذاري، پود پيچي، سوماك، گره آزاد و … اکثر استانها
ساروج بُري تزيينات معماري بيروني بَنا و يا قسمت هاي مرطوب داخل، با مَلاتِ ساروج ( مانند گچ بُري). اصفهان- تهران – قزوین
سازهاي آرشه اي(كماني) ساخت سازهای آرشه ای با استفاده از چوبهای مختلف با (طنین های مخصوص) اکثر استانها
سازهاي بادي ساخت سازهای بادی سنتی با استفاده از چوبهای مختلف با تراش و تو خالی ساختن انواع چوب و یا نی تا رسیدن به نوای دلخواه اکثر استانها
سازهاي زهي ستخت سازهای زهی با استفاده از انواع چوب و عمل آوری آن( برای بدنه) و روده یا سیم های مسی برای زه آن) اکثر استانها
سازهاي سنتي ايران ساخت سازهای سنتی ایرانی با استفاده از چوبهای مختلف(با طنین های خاص)- ساخت کاسه، دسته، اتصالات، سیم گیر، شیطانک و رنگ کاری آن به وسیله لاک طبیعی اکثر استانها
سازهاي كوبه اي ساخت سازهای کوبه ای با روش کشیدن پوست بر روی کاسه ساز، نصب کمانه، حلقه و گل میخ ها اکثر استانها
سَبدبافي رجوع شود به ترکه بافی اکثر استانها- آذربایجان غربی- خراسان
سِتاره دوزي دوخت اشكالي ستاره مانند با نخ هاي فلزي بر روي روسري، لباس و … در شهرهاي جنوبي كشور اکثر استانها – بوشهر- سیستان و بلوچستان – هرمزگان
سَراجي سنتي (مصنوعات چرمی) فرآوری چرم دباغی شده وتولیدانواع کیف ، کمربند ، کفش و …. ، نصب قطعات سوزندوزی ، جاجیم یا گلیم برروی آن تهران – همدان
سَرافي دوزي دوخت دواير و شعاع هاي حلقوي نماد خورشيد با ابريشم تابيده الوان براي تزئين لباسهاي محلي شهرهاي جنوبي كشور سیستان و بلوچستان
سراندازبافي بافت قالي یا گلیم كوچك و درازي كه بالاي قالي بزرگ( به جهت حفاظت از آن در اثر تردّد) و در عرض اتاق پهن مي شود. چهار محال و بختیاری
سِرمه دوزي دوخت سِرمِة( نوعي مفتول فلزي توخالي) براساس طرح بر روي لباس يا پارچه به جهت تزئين اکثر استانها
سفال كَلپورگان تهیه ظروف مصرفی سفالی با استفاده از خاک رس منطقه کلپورگان و با تکنیک فتیله ای با نقوس ساده هندسی سیستان و بلوچستان(سراوان-کلپورگان)
سفال لالجين همدان تهیه ظروف مصرفی با استفاده از تکنیک سفال با نقوش خاص منطقه همدان(لالجین)
سفال لعاب دار ظرفي كه با خاكهاي تركيبي( اوليه) تهيه شده و در كوره پخته شده، لعاب خورده و دوباره به كوره رفته باشد. اکثر استانها- يزد( میبد)- فارس( اصطهبانات)- آذربایجان شرقی( زنوز)
سفال مينايي ساخت و تهيه ظروف سفالي با استفاده از تكنيك هاي مختلف نقاشي، هفت رنگ، زراندود و … اصفهان – گلستان
سفال نقش برجسته ساخت سطوح صاف سفالي داراي نقش برجسته به منظور تزئين بنا يا ساخت تابلوهاي سفالين تهران – سمنان
سفالگري چرخي ساخت ظروف و اشياء از گِل به کمک چرخ سفالگری- گِل پخته شدۀ فرم داده شده همدان( لالجین)- اصفهان( قمشه شهرضا) – مازندران(جویبار)- گيلان( سیاهکل)- خراسان(مند گناباد )- فارس (اصطهبانات)- سيستان و بلوچستان( کلپورگان سراوان)- بندر عباس( شهوار ميناب)- تهران- قم و…
سفالگري دستي ساخت ظروف و اشياء از گِل به کمک دست – گِل پخته شدۀ فرم داده شده همدان( لالجین)- اصفهان( قمشه شهرضا) – مازندران(جویبار)- گيلان( سیاهکل)- خراسان(مند گناباد )- فارس (اصطهبانات)- سيستان و بلوچستان( کلپورگان سراوان)- بندر عباس( شهوار ميناب)- تهران- قم و…
سفره آردی نوعي گليم سوزني به ابعاد 100×140 سانتي متر در استان چهارمحال وبختياري كه به علت تقدس نان ، عمل خمير كردن و پخت نان برروي آن انجام مي شود . چهار محال بختیاری( عشایر)
سفره كُردي نوعي گليم سوزني به ابعاد 2×1 متر دراستان خراسان شمالي كه به علت تقدس نان ، عمل خميركردن وپخت نان برروي آن انجام مي شود . خراسان شمالی ( شیروان)
سُكمِه دوزي نخ كشي پارچه، بیرون آوردن تار یا پود و دوخت اطراف قسمتهاي كشيده شده، بر اساس طرح اصفهان
سِكه دوزي(اشرفي دوزی) دوخت و نصب انواع سكه، دكمه، صدف، خرمهره، قطعات ريز و درشت آيينه، پولك و … بر روي لباس در لباسهاي محلي كردستان- بلوچستان وسیستان- عشايرچهار محال بختیاري
سِواس بافی پاي افزاري است بافته شده با برگ درخت خرما در هرمزگان هرمزگان
سوخت روي چرم انتقال نقوش سنتي به وسيلۀ فشردن و كوبيدن مُهريا هويه ي داغ فلزي بر روي چرم و اندود كردن شكافهاي ايجاد شده به طلاي مايع اصفهان- تهران
سوخت روي چوب انتقال نقوش سنتي به وسيلۀ فشردن و یا هویه داغ فلزي بر روي چوب و ني گیلان – مازندران – اصفهان- تهران
سوزندوزي آراستن سطح پارچه با استفاده از نخ هاي الوان يا اشياي الوان با كمك سوزن يا قلاب اکثر استانها
سوزندوزي اصفهان سوزندوزي نقوش استفاده از نخ هاي ابريشمي و گاه پشمي ظريف، با رنگهاي شاد بر روي پارچه اصفهان
سوزندوزي تركمن رودوزي مصور و تزيين لباسهاي زنان تركمن، نوار چادرها، پوشش اسب و شتر و … گلستان
سوزندوزي سيستان و بلوچستان سوزندوزي نقوش هندسي، با استفاده از نخ هاي ابريشمي و گاه پشمي ظريف، با رنگهاي شاد بر روي لباسهاي محلي بلوچستان سیستان و بلوچستان
سوزني گليمي است داراي سه دسته نخ ؛ تار(چله)، پود اول تك رنگ(زمينه) و پود دوم(الوان)، مانند سفره كُردي خراسان شمالی- گلستان
سياه چادربافي دست بافته اي بسيار ساده با موي بز براي استفاده در سقف چادر عشاير عشایر استان گلستان- فارس- ایلام و …
سياه دوزي تركمن دوخت محيط نقوش در رودوزي هاي تركمن استان گلستان( شاهکوه)
سياه دوزي سيستان نوعی سوزندوزی است که درآن صرفا˝ ازنخ سیاه ابریشم استفاده می شود ( برعکس خامه دوزی ) وروی لباس مورد استفاده قرارمی گیرد. سيستان وبلوچستان
سيس بافي به هم تنیدن ( بافت )طنابی ضخیم (سازو )و یا پادری ، با استفاده ازرشته الیافی (سیس = گیس درخت خرما ) که دراطراف تنه ی درخت خرما می روید . بوشهر- سیستان و بلوچستان-هرمزگان- یزد
شال بافی بافت نوعی شال از الیاف خود رنگ و یا الوان( به منظور بستن سر و یا دور کمر در مراسم های مختلف) به وسیله دستگاه نساجی سنتی گیلان
شال ترمه بافي بافت ترمه به روش انگشتي ( انتخاب تارها با انگشت) با دستگاه نساجي سنتي دو وَردي کرمان(هوتک)
شَرابه دوزي دوخت انواع شرابه و منگوله به جهت تزیین بر لبه لباس، پرده و … اکثر استانها
شَرَفه دوزي رودوزي حاشيۀ لباس، روميزي، پرده، سجاده و… با تكنيك هاي مختلف(شرفه گل دسته ايي، شرفه حلقوي، دالبُري، شمشيري و …) اصفهان- كاشان- آذربايجان شرقي- گرگان- خراسان- زاهدان–هرمزگان( بندر عباس)- يزد
شِعربافي بافت پارچۀ ابريشمي با دستگاه نساجي سنتي ( معمولا داراي حاشيۀ رنگي) اصفهان( کاشان) – یزد
شَك بافي بافت نواري باريك، كه از جابجايي چندين قرقره طلايي و نقره ايي در استان هرمزگان توليد مي شود. هرمزگان
شَك دوزي دوخت نوارهاي شك بر روي لباس به نسبت پهنا و رنگ آن بر روي لبۀ آستين، دمپاي شلوار و يقه در استانهاي جنوبي كشور هرمزگان
شَمدبافي پارچه دستبافت پنبه اي (گاه ابريشمي) براي روانداز تابستاني در يزد يزد- خراسان – مازندران(توابع شهرستان بابل )راميان، كرده كلا، گاوان، سيد كلا)
شَمسِه دوزي تداعي نمودن نقوش خورشيد و تلؤلؤ آن با استفاده از ابريشم نتابيدۀ ارغواني(ابريشم بدون تاب) و سبز و نخ گلابتون بر روي لباس و يا پارچه اصفهان(کاشان)- آذربایجان غربی- رشت – کرمان – هرمزگان- سیستان و بلوچستان(زابل و ایرانشهر
شيردَنگ بافي دست بافته اي كم عرض ( نوار مانند) كه به يكديگر متصل شده و در تزئين جلوي سياه چادر و مراسم هاي شادي كاربُرد دارد. چهار محال بختیاری
شيريكي پيچ زيراندازي است كه دار آن مانند گليم و بافت آن شبيه به قالي مي باشد، پود آن پيچشي بوده و سر گره ها در پشت كار رها مي شوند. کرمان
شيشه حرارت مستقيم بلورسازی سنتی – ساخت وپرداخت خمیرشیشه ونهادن آن درگرمخانه تا سردشدن تدریجی تهران
شيشه ِدرمه بافي دست بافته پشمی عشایر استان فارس با نقوش هندسی (لوزی و ستاره) و افزودن گل- منگوله های رنگی حین بافت فارس( فیروزآباد، قیروکارزین و شیراز)
شيشه گري فوتي ساخت انواع ظروف با استفاده از روش دَميدن در خمير مذاب شيشه تهران – فارس( میمند)
صحافي سنتي تهية آستر بدرقه و دوختن جزء به جزء كتاب، چسباندن آستري، شيرازه بندي و … تهران( کتابخانه مجلس)
صدف دوزي نصب انواع صدف هاي ريز و درشت، گوش ماهي، و … بر روي لباس، كمربند،چشم زخم، تابلو و … با ايجاد سوراخ در آن ، و نخ و سوزن بوشهر- سیستان و بلوچستان- هرمزگان
صنايع دستي دريايي توليد انواع گردنبند، دستبند، تابلو،قاب ايينه،چراغ، جعبه دستمال، قاب عكس و … از انواع صدف، گوش ماهي، سنگهاي رنگي،مرجان، ستاره دريايي و … هرمزگان(بندرعباس –قشم)- گیلان – مازندران
صنايع دستي ريسه اي به رشته کشیدن(ریسه کردن) دانه هایی ازچوب عُسر، هسته خرمای فرم داده شده ودیگرمواد طبیعی اکثر استانها
ضريح سازي ساخت پوششي براي آرامگاه مقدس مسلمانان از جنس فلز، با ارائه تكنيك هايي چون قلمزني، مينا، مشبك كاري اصفهان
طراحي سنتي طراحی برای آراستن كاغذ، چوب، شيشه، و … با انواع نمادهاي سنتي ايراني از قبيل اسليمي ، ختايي، نقوش هندسي،انساني، نباتي، حيواني اصفهان- تهران
طراحي فرش ،گليم و …. طراحی قالی، گلیم و … با انواع نمادهاي سنتي ايراني از قبيل اسليمي ، ختايي، نقوش هندسي،انساني، نباتي، حيواني اصفهان- تهران
عَبا بافي بافت پارچه اي از كُرك يا موي شتر( خودرنگ) كه پس از بافت، وَرز داده شده و حالت نمدي به خود مي گيرد. اصفهان ( نایین)- خوزستان( بهبهان)
عروسك بافي بافت عروسك هاي سمبوليك، با انواع الياف رنگي و افزودن الحاقات تزييني گیلان( ماسوله)
عَريض بافي پارچه اي از جنس پشم خالص، بدون طرح و يك رنگ به منظور زير ساخت پَته دوزي کرمان
عَلامت سازي(عَلَم سازی) ساخت سازه اي فلزي و چليپا مانند و نصب احجام فلزي مانند گلدان، كبوتر، طاووس قلمزني و مشبك كاري شده. اصفهان – تهران
فَرَت بافي(تُن بافی ) بافت نوعي پارچۀ دورو در استان خراسان، با استفاده ار نخ پنبه ايي پُرتاب يا ابريشم با نقوش چهارخانه، جودانه، پيچازي و … خراسان شمالي ( روئين اسفراين و جاجرم)
فيتيله دوزي دوخت و اتصال قيطان هاي الوان و گلابتون در حاشيه لباس، شال، روميزي، و … با نقوش بته جقه يا شمسه آذربايجان شرقي- خراسان رضوی- سيستان و بلوچستان – تهران – مازندران
فيروزه كوبي تزیین ظروف ساخته شده از مس، نقره، برنج يا برنز با نشاندن قطعات فیروزه بر سطح آن اصفهان- خراسان رضوی(مشهد)
قالي بافي(تركي و فارسي باف) دستبافته اي گره دار داراي پُرز هاي بلند( از جنس پشم، ابريشم يا كُرك) داراي نقوش اسليمي، ختايي، هندسي اکثر استانها
قالی گل برجسته @ نوعی بافت قالی که با ایجاد اختلاف سطح نقوش به وسیله قیچی زدن بُعد ایجاد می نمایند.
قطاعی پارچه بريدن پارچه هاي رنگين و دوخت آن بر سطح پارچۀ ساده تهران- اصفهان
قطاعی کاغذ بريدن كاغذ رنگين و نصب آن بر سطحي ديگر تهران- اصفهان
قطاعي(كاغذ، پارچه و …) بريدن قطعاتی از چوب، فلز و … و چسباندن آن بر سطحي ديگر تهران- اصفهان
قفل سازي ساخت انواع قفل هاي ثابت شكل دار، كُلون دار،فنر پخش شو، لوله ايي، بخو(قفل چهارپايان) با آهن يا مس توسط دست و ابزار آهنگري چهارمحال بختیاری(شهرکُرد، چالشتر)
قلاب بافي بافت انواع كلاه، دستكش، ليف، روميزي، روتختي و … با الياف طبيعي يا مصنوعي به وسيله قلاب اکثر استانها
قلابدوزي اصفهان نوعی رودوزی با استفاده ازنخ عمامه و قلاب برروی پارچه پنبه ای زیربافت ( به رنگ سفید شکری ) با الیاف رنگی ونخ گلابتون نقدة تیره اصفهان
قلابدوزي رشت(رشتي دوزي) نصب قطعات ماهوت رنگي بر روي پارچۀ ماهوت ساده و دوخت محيط نقوش به وسيلۀ قلاب با نخ ابريشمي الوان گیلان(رشت)
قَلمزني تزئین ظروف يا وسايلي كه با قلم هاي فولادي ( با نوك هاي مختلف) و ضربات چكش داراي نقوش سنتي گرديده باشند. اصفهان- تهران- فارس(شیراز)-مرکزی(اراک)
قلمكار منقوش نمودن پارچه با نقوش سنتي
قلمکار چاپ مُهري منقوش نمودن پارچه با نقوش سنتي ( سفره، روميزي، پرده و …) به وسيله مُهر و رنگ هاي پارچه اصفهان- سمنان( دامغان)
قلمکارنقاشي انتقال نقش و طرح به وسيلۀ قلم مو بر روي پارچه به جهت توليد پرده هاي نفيس، سفره و … با طرح هايي چون بزم، رزم و شكار
قَناويزبافی پارچه اي كم عرض با الياف ابريشم براي مصرف آستري در استان يزد اصفهان- لرستان(بروجرد)- سمنان- خراسان(گناباد)- کاشان- گیلان- سمنان- همدان
قَواره بري به كار گيري نقوش گردان(اسليمي) در گره چيني در و پنجره ها- اسليمي بُري اصفهان
قِيطان دوزي دوخت انواع قیطان بر روی پارچه(لبه) یا لباس با استفاده از نقوش سنتی اکثر استانها
كارت بافي بافت نواري با نقوش هندسي و رنگارنگ با استفاده از كارت هاي مربع شكل براي تزيين لباس، بندعينك، نوار نشانه كتاب و … قزوین- خراسان شمالی –خوزستان- چهار محال بختیاری- تهران
كاشي زرين فام ساخت و تهيه كاشي يا ظروف به رنگ طلايي يا سبز با افزودن سنگ چخماق به گل سفال، و قلع به لعاب آن اصفهان( کاشان)- خراسان( نیشابور)- گلستان( گرگان)- مرکزی(ساوه)
كاشي سازي سنتي–نقاشي نقاشی بر روی آجر لعابدار(كاشي) و پخت مجدد در کوره جهت استفاده از در بناهاي سنتي و يا مذهبي اصفهان- قزوین- فارس – یزد
كاشي سازي سنتي– تراش تراش و بریدن كاشي به منظور ایجاد نقش و بُعد در آن در بناهاي سنتي و يا مذهبي با استفاده از انواع تكنيك هاي كاشي كاري اصفهان- قزوین- فارس – یزد
كاشي مُشبك نوعی کاشی منقوش که شبکه شبکه شده ودارای نقوش سنتی اسلیمی وختایی باشد .
كاشي معرق نصب قطعات بزرگ يا كوچك كاشي هاي رنگي تراشيده شده بر اساس طرح در كنار يكديگر اصفهان- تهران
كاشي مُعَقَلي (بنايي ) تلفيقي از آجر نما با كاشي در نما سازي ابنيه به جهت جلوگيري از پريدن و يا خرد شدن لعاب كاشي در اثر سرما و گرما و تزيين اصفهان- فارس- یزد
كاشي مينايي تک كاشي نقاشي شده با نقوش هندسي، گل و گياه، اسليمي وختايي بر زمينه آبي اصفهان- فارس- یزد
كاشي هفت رنگ ساخت نوعي كاشي رنگارنگ و تزييني كه هر يك قسمتي از طرح كلي را در خود دارند. اصفهان – فارس- خراسان رضوی
كاغذسازي دستي ساخت كاغذ دست ساز با استفاده ار خيساندن الياف نازك سلولزي، افزودن پودر تالك و سريشم، آبگيري، صيقل دادن و مُهره كشي آن اصفهان – تهران
كاموا دوزي دوخت انواع گل و بوته، طرح هاي هندسي، لچك ترنج، اسليمي، ختايي، پر طاووسي و … بر روي پرچم،درفش، لباس و … اکثر استانها
كَپو بافي بافت و تزيين سبدهاي حصيري از برگ درخت خرما كه با كامواهاي رنگين پوشانده شده باشند . خوزستان(دزفول)
كتيبه دوزي دوخت آيات قرآن، اسامي مقدس، اشعار و داستانهاي حماسي با خطوط ثلث، طغري، نستعليق و … با استفاده از نخهاي سِرمه، مليله، گلابتون و سوزن بر روي پارچه اصفهان – تهران – خراسان رضوی( مشهد)- خوزستان
كَرباس بافي پارچه ايي دستبافت با استفاده از تار و پود پنبۀ دست ريس در استان يزد یزد( اردکان – خرانق – میبد)
كُردي دوزي نوعی دوخت ترکیبی فشرده که با الیاف ابریشم الوان نقش دوزی شده و برروی کلاه ، دستینه ، چَنگه و بعضی اجزای پوشاک کُردهای شمال خراسان خراسان شمالی(بجنورد-قوچان)
كُلاش بافي (كفي گيوه ) تهیه پای پوشی کاملا سنتی که با مواداولیه طبیعی ( چرم ، موی بز، پازچه ونخ) کردستان
كلاقه اي يا باتيك نقش دار نمودن و رنگ آميزي پارچه ي ساده( ابريشمي يا …) به وسيلۀ قلم مو، مُُهر، موم و رنگ
كلاه مالي كلاهي كه با وَرزدادن پشم يا كُرك بر روي قالبي چوبي به اندازۀ سر انسان تهيه مي شود. چهار محال بختیاری( شهر کرد – بروجن)
كَم دوزي(كمان دوزي- كمه دوزي) نواري متشكل از پولك هاي ريز و درشتي كه با نخ گلابتون قلابدوزي شده باشند. اکثر استانها
كَمند دوزي دوخت آخرين حاشيه با استفاده از قيطان ابريشمي يا پشمي،منجوق،سِرمه يا مليله در رودوزيها اکثر استانها
كنده كاري روي چوب ايجاد فرم و نقوش برجسته بر روي چوب به وسيلۀ ابزار مازندران
كوفته گري(طلاكوبي روي فولاد و…) تزيين يا موج داركردن اشیای فولادي با مفتول نازك طلا (مس، نقره) از طريق نَقر كردن فولاد و مَهره كردن طلا (مس،نقره)درشيارهاي بوجود آمده اصفهان
كولبارچه دستبافته اي پاكت مانند و درب دار، براي حمل و نقل مايحتاج ضروري(مانند كوله كوهنوردان) چهار محال بختیاری
کاربندی كادر بندي اشكال هندسي توسط زهي از آجر لعابدار يا بدون لعاب ( متفاوت از نقش و زمينه) در سقف ايوان و گنبدها اصفهان- قزوین- فارس – یزد
کَدوی مَنقوش ایجاد نقوش بر روی کدوهای خاص(غیر خوراکی) با قلم های تیز و سپس رنگ آمیزی آن با جوشاندن درپوست انار ودانه های اسپند و زاج سیاه گیلان
کلاغی دستمال ابريشمي بزرگ مشکی ( به رنگ پر کلاغ)و منقوش در لباسهاي محلي زنان (بعنوان سَربند يا دور كمر) آذربایجان شرقی( عشایر ایال شاهسون)- اردبیل
کوب بافی بافت نوعي زيرانداز(و سبد) حصيري با استفاده از گياهان محلي مازندران بنام گاله، واش، وران، سازير و … مازندران
کیسه بافی دستبافته اي كه از پشم بهاره و دست ريس با ظرافت زياد تهيه شده و سازگاري زيادي با بدن انسان در استحمام دارد. چهار محال بختیاری(چالشتر، منطقه لارلن)- فارس- یزد
گالی بافی سبد حصيري بافته شده با الياف ساقۀ برنج براي حفظ و نگهداري غلات ( گاه كلاه، زنبيل، زيرانداز ) گیلان – مازندران
گبه بافی @ زيراندازي گره دار داراي پُرزهايي بلند با استفاده از پشم خود رنگ با نقوش ذهني فارس ( عشایر)
گچ بُري سنتي تزيين سقف بناها، محراب ها، ستون ها، ديوارها و … به وسيلۀ گچ كُشته شده و با استفاده از نقوش اسلیمی و ختایی اصفهان – یزد
گچمه بافی نوعي گليم گل برجسته در كهگيلويه و بوير احمد ایلام – فارس- کهگیلویه و بویراحمد
گرگوربافي بافت نوعي قفس از جنس مفتول هاي فلزي به روشي خاص برا ي ماهيگيري در شهرهاي جنوبي بوشهر
گره چيني تهيه قاب پنجره، قاب عكس، تابلو، پاراوان و … با استفاده از کنارهم قراردادن زِوارهاي چوبي خودرنگ براساس نقوش هندسی اصفهان- مرکزی- قزوین
گَزي بافي ( پی تاو ) دستبافته اي با عرض 15 سانتي متر با تار و پود پشمي ظريف كه قمستي از آن با نخ الوان رودوزي شده باشد كه براي پوشاندن ساق پا در نواحي سردسير خراسان شمالي خراسان شمالی
گل اشرفي دوزي توردوزی واتصال پهلو به پهلوی و ضربدری قسمت نخ کشی شده پارچه پشمی با الیاف ابریشم قزوین – خراسان رضوی
گِل بُري تزيين سطوح ديوارها با نقوش اسليمي و ختايي و … با استفاده ار گِل اُخرا يا خاك رُس اصفهان- فارس- کرمان- یزد
گُلابتون دوزي سوزندوزي لباس هاي محلي با استفاده از نخ گلابتون( نخي با مغز ابريشم و روكش طلا يا نقره) بر روی پارچه اصفهان، شيراز، تبريز، بندر عباس، میناب، بندر لنگه، تهران، کردستان، قزوین،کاشان، یزد،شوش، شوشتر، بوشهر وهرمزگان
گُلابتون سازي تهیه وساخت نخی با مغز ابریشمین که با طلا ونقره (توسط یک نوارباریک به ضخامت 1/5 صدم میلی متر ازجنس طلا ونقره بصورت مارپیچ وار وبسیارمنظم روکش شده باشد. اصفهان
گلدوزي سوزندوزی است که عموماً ذهنی وملهم از برداشتها و بینشهای مشخص هنرمندان ازمحیط طبیعت است وبیشترشامل گندمی دوزی با روش توپُر دوزی است که ساقه و خوشه هاس طلایی گندم را تداعی می کند. اصفهان
گليچ بافي دستبافته اي شبيه به گليم، ولي بافته شده با دستگاه نساجي داراي موتيف هاي هندسي و حيواني در سمنان سمنان( رضا آباد شاهرود)
گليم بافي دستبافته اي با استفاده از الیاف پشمی و پنبه ایی و گاه ابریشمی با رنگهاي شاد و زنده، نقوش هندسي و هر دو روي قابل استفاده اکثر استانها- كردستان- فارس- كرمانشاه- اردبیل
گلیم گل برجسته نوعي گليم كه نقوش با روش پودگذاري براي زمينه، و گره تركي يا فارسي(مانند قالي) براي ایجاد نقوش ايلام، دهلران، شيروان، دره شهر، مهران، آبدانان
گندمي دوزي رودوزيي است كه با روش توپُر دوزي، ساقه و خوشه هاي طلايي گندم را تداعي مي كند. اکثر استانها
گيوه بافي پاي پوشي است ايراني، با الياف پنبه اي خود رنگ براي رويه و كفي چرم، براي زيره اصفهان- فارس (آباده، اصفهان، شيراز)-مرکزی( اراك)- کردستان( سنندج )- چهار محال بختياري
گيوه چيني تهیه بدنه گیوه با استفاده ازنخ تابیده ( نخ تنه ) درضخامت های مختلف با سوزن مخصوص ونصب آن برروی تخت گیوه فارس(وفس- سنجان)- قزوین(تاکستان)- یزد(تفت، مهریز، و بخشهای نیر ، روستای هنزاء ، بغداد آباد و بهاباد)- کردستان
گيوه دوزي اتصال تخت گیوه با بافت رویه چینی را گیوه دوزی گویند. اراک- لرستان- خراسان رضوی
لاک تراشی توليد اشیای چوبي مصرفي زندگي روزمره با استفاده از ريشه و تنۀ درختان با ابزار كار ابتدايي و ساده در مازندران مازندران – گلستان
لانه زنبوري دوزي رودوزيي تزييني شامل شش ضلعي هاي خاص كه هم زمان با دوخت، پارچه را جمع كرده و حالتي شبيه به لانۀ زنبور به آن مي دهد. اکثر استانها
ایجاد تم های رنگی در تزیینات بناها با استفاده از رنگهای لایه لایه های انواع ملات(خاک رس، گچ و …) و سپس بُرش آنها اصفهانتزئینات داخلی عالی قاپو نقوش گل و بته و شکارگاه و حیوانت و پرندگان بر روی گچ (لایه چینی و کُشته بری)
لايه چيني چوب تهیه وسایل مصرفی با استفاده از چسباندن قطعات چوب خود رنگ نازک بر روی یکدیگر و سپس بُرش آن اصفهان- فارس- قزوین
لباسهاي محلي لباسهاي محلي اقوام مختلف ايران شامل تمامي مراحل{ريسيدن الياف ، رنگرزي ، بافت پارچه ، دوخت لباس و تزيينات(انواع رودوزيها(} اکثر استانها
لَچَك دوزي رودوزي در 4 گوشۀ روسري، روميزي، روتختي و … كه در وسط تشكيل يك طرح كامل را مي دهد. اکثر استانها
لَندره دوز ي دوخت قطعات ريز ودرشت و رنگارنگ به يكديگر( به شکل گل ، برگ و …) تا حُصول قطعه اي بزرگ به منظور روتختي، روميزي، تابلو هاي تزئيني و … اکثر استانها
لُنگ بافی پارچه ايي راه راه ( معمولا قرمز و مشكي) با تار و پود صددرصد پنبه ايي اکثر استانها- یزد
لي بافي كف پوش چادر عشاير چهارمحال بختياري با تارهايي از جنس موي بُز و پود پشم دست ريس و نقوش هندسي يا ذهني چهار محال بختیاری(عشایر)
ماشته بافي دستبافته اي از جنس نخ پنبه اي براي تار، و پود پشمي دست ريس الوان در لرستان و چهار محال بختياري چهارمحال بختیاری- لرستان
مِتقال بافي بافت پارچه ی پنبه ای سبک وزن با تراکم زیاد ، با تکنیک بافت تافته ( ساده ) واستفاده ازنخ پنبه ای شانه نشده اکثر استانها
مِتكازين دستبافته اي است كه با تارهاي سفيد پنبه اي پُرتاب، پود زمينه و پود اضافي كه نقوش را بوجود مي آورد. مازندران( روستای متکازین)
مَتن دوزي رودوزيي كه تمام متن پارچه از نقوش پُر شده باشد و ديگر زمينۀ اصلي پارچه مشخص نباشد. اکثر استانها
مِجرِي سازي جعبه اي چوبي با روكشي از چرم و تزيينات خاص و پوشش مخمل در درون، مانند صندوق اصفهان- یزد
مجسمه هاي مومي ساخت پيكره هايي به ابعاد طبيعي انسان ( از جنس موم) و لباس هاي محلي كه نمايانگر اقوام مختلف ايران باشد. تهران- قزوین
مُحَرق چوب عمل سوخت و برش روي انواع چوب توسط سيخ داغ فلزي(امروزه هويه) و بوجود آوردن تابلو يا خط نبشته گلستان- مازندران
مُحَرق ني عمل سوخت و برش روي ساقه هاي طلايي گندم يا برنج توسط سيخ داغ فلزي(امروزه هويه) و بوجود آوردن تابلو يا خط نبشته گلستان- مازندران
مخمل بافي پارچه اي ابريشمي كه با تكنيك حلقه زدن تارها و اضافه نمودن پود اضافي، داراي پُرز گردد . اصفهان(کاشان)- یزد
مخمل دوزي نوعی ازسوزندوزی که بخیه های دوخته شده برروی طرح پس ازاتمام کاربه گونه ای است که حالتی مخمل وار به کارمی دهد. اکثر استانها( مشهد0 اصفهان و تهران)
مَداخله بافي نواري كم عرض و ظريف كه با كارت هايي مربع شكل در خراسان شمالي بافته شده و به مصرف تزيين لباسهاي محلي مي رسد. خراسان شمالی(کلات نادری)
مَرَس بافی پارچه اي با موي بُز به عرض 10سانتي متر كه به مصرف توليد لباس هاي محلي پاوه و اورامانات كرمانشاه مي رسد. كرمانشاه (به خصوص مناطق پاوه و اورامانات)
مُرَصَع دوزي (سنگ دوزي) دوخت و نصب انواع سنگهاي مصنوعي يا شيشه هاي رنگي بر روي پارچه يا لباس اکثر استانها
مُرَصَع كاري نشاندن جواهر و سنگهاي قيمتي يا نيمه قيمتي بر روي وسايل مصرفي يا تزييني اصفهان- تهران
مُرواربافي توليد انواع سبد، جاي ميوه، كلاهك آباژور و … با تركه هاي باريك مُروار مازندران
مُرواريد دوزي دوخت انواع مرواريد(امروزه مصنوعي) بر روي لباس، تابلو، پرده و … با سوزن و نخ بيرنگ اصفهان( كاشان)- تهران-آذربایجان شرقی( تبريز)- قزوين – هرمزگان – يزد
مس چكشي (مسگري ) ساخت ظروف و ابزار كاربُردي و مصرفي با چكش كاري شمش يا ورق مس اصفهان- آذربایجان شرقی( تبريز) – تهران- خراسان رضوی- زنجان- كرمان
مَسند گليمي است مختص منطقۀ اردبيل به ابعاد 110×170 سانتی متر معمولاً با نقش محراب براي جانماز. انواع ديگر براي بالاي اتاق ويژه ميهمانان اردبیل(عنبران و نمین)
مشبك چوب بيرون آوردن قسمتهاي منفي طرح از روي چوب با ابزاري مانند مُغار و ارّه مويي اصفهان
مُشَبَكِ سنگ در آوردن فضاهاي منفي طرح و نقش از سنگ صاف و صيقل خورده با ابزار مخصوص تراش سنگ اصفهان- تهران- یزد
مُشبك فلز بيرون آوردن قسمتهاي منفي ظروف قلمزني شده توسط ارّه مويي و سُمبه هاي تيز اصفهان
مُضاعف دوزي نوعي دوخت كه بخيه ها در دو مرحله، رويهم و دو رنگ زده شده حالت سايه روشن و بُعد ايجاد مي نمايند اصفهان(جلفا)- آذربایجان غربی
معرق پلان نوعی سبک در معرق که در آن چوب ها را پلان پلان روی هم قرار داده تا به ضخامت مورد نظر برسد(حدود هشت پلان)، بعد طرح مورد نظر را روی پلان ها چیدمان می گردد. اکثر استانها
مُعَرق چرم ساخت جلد كتاب، تابلو و … با قطعات بريده شدۀ چرم و اتصال آنها به يكديگر اصفهان – آذربایجان شرقی
معرق چوب توليد تابلوهاي تزييني ( گاه لوازم مصرفي مانند ميز و …) از قطعات بريده شدۀ چوب ها در رنگهاي مختلف( خودرنگ) و چيدمان آنها پهلوي يكديگر بر اساس طرح اصفهان- تهران- مازندران- مرکزی- و …
معرق سنگ پهلوي هم چيدن قطعات سنگ( عموماً مرمرهاي رنگي) بر اساس طرحي از پيش تعيين شده اصفهان- تهران
معرق شيشه(شيشه خانه بندي) نصب قطعات شیشه ی رنگی درپنجره ( کلیسا ها ) وایجاد فریم هایی دارای طرح ازآلیاژسرب ( امروزه چوب ) – قواره بُری اصفهان
معرق صدف چیدمان هنرمندانه قطعات بُرش خورده صدف پهلوی یکدیگر تا حصول طرح مورد نظر استانهای شمالی و جنوبی
معرق منبت تلفيق دو هنر- صنعت مُعَرّق و مُنَبّت تا حصول تابلوهاي سه بُعدي اصفهان- تهران- مرکزی
مَغزي دوزي دوختن نوعي نوار باريك تزييني (معمولا از جنس پارچه يا چرم) براي استحكام لبۀ پارچه و زيبايي اکثر استانها
مَفرَش دستبافته اي است مستطيل شكل و درب دار به شكل صندوق، كه براي حمل و نقل لحاف و تشك يا اسباب و لوازم زندگي درهنگام كوچ عشاير مورد استفاده قرار مي گيرد با نقش و نگارهاي جذاب و شاد اردبیل- آذربایجان شرقی(عشایر ايل شاهسون)- كرمان(عشایر)
مُقَرنَس كاري تزیین قسمتهایی از بنا مانند زیر گلدسته، مناره ها، بالای محراب و … با حجمهایی بصورت فرو رفته و برجسته از گچ، کاشی، چوب یا فلز اصفهان- تهران – فارس- مرکزی
مقنعه بافی پارچه اي از جنس نخ پنبه ايي به ابعاد 1×1 متر به عنوان سَر پوش زنان جنوبي كشور خوزستان( بهبهان- شوشتر)
مَلقَمه فلز نشاندن طلا( نقره) بر روی دیگرفلزات(چرم) با حل کردن طلا در جیوه و سپس زدودن جیوه اصفهان
مَليله دوزي دوخت هاي تزييني با استفاده ازمفتول های فنری نازك و توخالي از جنس طلا يا نقره(گاه برنج) بر روي لباس يا پارچه اکثر استانها
مَليله سازي (منيله كاري) تهيه زيور آلات يا ظروف از مفتول هاي نازك طلا و نقره( با سطح مقطع دايره، چهارگوش، مُضَرَس) در هم تنیده شده به وسیله لحیم اصفهان – تهران – زنجان- قزوین
مَمَقان دوزي نوعی رودوزی که درآن زمینه ی پارچه را کاملا” به وسیله ی بخیه های ابریشم رنگین وبا نقوش هندسی می پوشانند ( ممقان قصبه مرکزدهستان ازبخش دهخوارقان شهرستان تبریز)
منبت چاقويي حكاكي و كنده كاري روي چوب با چاقو براساس طرح و نقشه فارس(اباده)
منبت چوب ايجاد بُعد سوم بر روي چوب اصفهان(گلپایگان)- آذربایجان غربی-تهران- همدان(ملایر، تویسرکان، جوکار، نهاوند)- کردستان
مُنجوق دوزي دوخت و نصب انواع منجوق هاي رنگي بر روي كيسۀ پول، جاي جواهر و … اکثر استانها- قزوین
مَنگوله دوزي نصب انواع رشته ها، منگوله ها و … در كنارۀ لباس، پرده، روميزي بصورت ساده، زيگزاگي، دالبُري آويز دار و … اکثر استانها
مَهله سازی ( مَهلو ) ساخت نوعی گردنبند دربین عشایرقشقایی استان فارس با استفاده ازدانه های گیاهان معطرمانند مهله و میخک وهل ، وگاه افزودن دانه های کره ای شکل ازطلا و نقره فارس(عشایر)
موج بافي دستبافته اي با نقوش هندسي درشت، با تار و پود پشم دست ريس كرمانشاه- چهار محال بختياري- خوزستان – كردستان
مينا كاري ساخت انواع لاله، شمعدان، قدح، زيورآلات و … با زير ساخت مس و منقوش نمودن سطح آن با رنگ هاي آميخته به گليسيرين و جوهركاج و کوره مجدد اصفهان- تهران
مينا كاري روي طلا ونقره ساخت انواع زيورآلات مینا کاری شده با زير ساخت طلا یا نقره و حکاکی بر سطح مینای آن و ایجاد نقوش سنتی خوزستان
ميناي خانه بندي ايجاد نقوش اصلي به وسيله سيم هاي نازك فلزي بر سطح ظروف و پُر كردن داخل محدوده سيمها با رنگهاي مينايي اصفهان
ميناي مرصع نشاندن قطعات سنگهاي قيمتي ، طلا، نقره و جواهرات بر سطح ظروف مينايي اصفهان
ميناي مشبك ساخت انواع وسایل کاربردی-تزیینی با استفاده از تکنیک مینا و مشبک نمودن آن اصفهان- تهران
ميناي نقاشي نقاشي بر سطح ظروف مینای با استفاده از رنگ های مینای اصفهان- تهران
نازك كاري روکش قسمت های خالی شده چوب زمینه به وسیله چوب های دیگر بر اساس طرح و نقش مورد نظر آذربایجان غربی(اورمیه)- کردستان(سنندج)- گیلان(رشت)
نخ ريسي سنتي نخ ریسی ، هنرتبدیل الیاف پشم ، پنبه و … خام به نخ رشته شده جهت استفاده دربافت گلیم وقالی اکثر استانها( روستاها و عشایر)
نقاشي پشت شيشه منقوش نمودن شيشه با نقوش سنتي و رنگهاي مخصوص( ترانسپارنت) تهران- فارس- قزوین
نقاشي رو لعابي ایجادنقوش سنتی برروی ظروف سفالی که پس ازساخت وپخته شدن درکوره ، نقاشی گردد و مجددا” داخل کوره می رود. اصفهان( قمشه شهرضا0، نطنز)- مازندران(جویبار)- گیلان( سیاهکل)-فارس( اصطهبانات)- تهران- سمنان – همدان- یزد
نقاشي روي چرم نقاشي و طراحي سنتي بر روي محصولات چرمي با استفاده از رنگهاي پيگمنت و وَرني (جلا و عايق شدن) تهران – کرمانشاه- کردستان
نقاشي روي چوب نقاشی برروی وسایل چوبی مصرفی یا تزیینی که با سریشم رقیق یا صمغ عربی پوشیده شده باشد . مازندران- گیلان
نقاشي روي سفال ایجادنقوش سنتی برروی ظروف سفالی که پس ازساخت وپخته شدن درکوره ، نقاشی گردیده ودوباره لعاب خورده و مجددا” داخل کوره می رود. اصفهان( قمشه شهرضا0، نطنز)- مازندران(جویبار)- گیلان( سیاهکل)-فارس( اصطهبانات)- تهران- سمنان – همدان- یزد
نقاشي روي شيشه نقاشي و تزيين فرآورده هاي شيشه اي با اكسيدهاي فلزي و پخت آن در كوره تهران
نقاشي روي صدف نقاشي مينياتور بر روي كفه هاي صدف و سپس جلا دادن آن بوشهر- سیستان و بلوچستان- هرمزگان
نقاشي زيرلعابي نقاشی و تزیین ظروف سفالینی که یکبار به کوره رفته و پس از انجام نقاشی دوباره به کوره بروند(دوبار لعاب زده شوند، قبل و بعد از نقاشی) اکثر استانها
نقاشي سنتي ايراني نقوش رزم، بزم، داستانهاي حماسي- به تصويركشيدن وقايع تاريخي بر روی کاغذ، پارچه و … اکثر استانها
نقاشي سنتي ديواري منقوش نمودن ديوارهاي داخل بناها، قصرها، خانه ها، ايوانها و … با نقوش رزم، بزم، داستانهاي حماس- به تصويركشيدن وقايع تاريخي بر ديوارها اصفهان- تهران
نقاشي قهوه خانه اي به تصوير كشيدن ذهني و خيالي داستانهاي حماسي، مذهبي، شاهنامه و … بر روي بوم های پارچه اي براي نقالان اصفهان- تهران – قزوین
نقاشي گل ومرغ نوعي نقاشي ايراني براي تزيين جلد كتب و … شبيه به مينياتور با وجود يك يا چند پرنده و گل اصفهان – تهران
نقاشي لاكي نقاشی برروی محصولاتی مانند قلمدان ( با زیرساخت چوب یا مقوا ) وپوشاندن آن با لاک(ماده ای طبیعی) به منظور حفاظت ازرطوبت و … اصفهان – تهران
نقاشي وحکاکی روي استخوان حکاکی یا منبت روی استخوان(صدف) با استفاده از ابزارهایی مانند انواع مُغار و قلم و ایجاد نقوش ، گل و مرغ، صحنه های شکار و … قزوین – زنجان
نَقَدِه دوزي دوخت انواع نقوش سنتي بر روي پارچه هاي سنگين(اطلس، ماهوت،مخمل و …) با استفاده از نخ هاي نقده( نخي پهن و فلزي) آذربایجان شرقی-آذربایجان غربی(ارومیه)- اصفهان(کاشان)- تهران- قزوین- خوزستان- کردستان- هرمزگان(بندرعباس)- یزد
نَقش اندازي ضَربي روي چرم كوبيدن و فشردن قطعه هاي فلزي منقوش( مُهر) بر روي چرم عمل آمده و سپس پُر كردن فرورفتگي ها با طلا يا نقره اصفهان – تهران – همدان
نَقش دوزي دوختن نقوش موجود برروي پارچه با استفاده از نخ هاي ابريشمي يا پشمي ،تا جايي كه پارچۀ زمينه ديده نشود. اکثر استانها- یزد
نگارگري ايراني نقاشي كه در آن علم مناظر، مرايا، كالبدشناسي و پرسپكتيو کمتر رعايت مي شود با استفاده از رنگهاي طبیعی (گياهي و معدنی ) و دست ساز اصفهان- تهران
نمد ماليدن و وَرز دادن الياف پشم بهاره و بلند گوسفند با آب گرم و صابون( و زردۀ تخم مرغ) تا درهم فرو رفتن كامل الياف مازندران- چهار محال بختیاری-خوزستان- گلستان- سمنان
نمكدان بافي دستبافته اي بطري مانند براي نگهداري و حمل و نقل نمك برپشت چهارپايان در بين ايلات و عشاير با نقوش ذهني فارس( عشایر)- هرمزگان( عشایر(
نواربافي بافت نواري با نقوش هندسي و رنگارنگ با استفاده از كارت هاي مربع شكل براي تزيين لباس، بندعينك، نوار نشانه كتاب و … قزوین- خراسان شمالی –خوزستان- چهار محال بختیاری- تهران
نواربافي علي آبادكتول نواري بافته شده با الياف سياه و سفيد و نخ گلابتون طلايي يا نقره ايي با كارگاه چوبي ساده با نقوش خاص منطقه علي آباد كتول گلستان( علی آباد کتول(
نَواردوزي دوخت و نصب نوارهاي( از قبل) سوزندوزي شده بر روي لباس هاي محلي سيستان و بلوچستان سیستان و بلوچستان
نیک بافی بافت نوعي نوار دو رنگ با نقوش خاص ( S يا Z مانند) در كلات نادري(خراسان شمالي) با استفاده از 27 تار- خراسان شمالی(لایین نو)
هم جوشي شيشه ایجادفرمهای مختلف و تهیه ظروف مصرفی و تزیینی و قطعات شیشه های رنگی با روش اتصال به یکدیگر باحرارت دادن درکوره تهران
ورشوسازي ساخت و منقوش ساختن ظروف مصرفي مانند سماور، سيني، انگاره و … با استفاده از آلياژ ورشو( 20% نيكل، 35%روي، 45% مس) لرستان(بروجرد)
ورني دستبافته اي بين قالي و گليم داراي موتيف هاي حيواني انتزاعی شده ( داراي پود نازك و گره هاي رها در پشت آن) اردبیل(پارس آبد اصلاندوز، جعفرآباد بیله سوار، انگوت مغان، مشکین شهر)- آذربایجان شرقی(عشایر )
وَريس بافي ريسماني است سياه و سفيد، از جنس موي بُز. بسيار محكم و با دوام بعنوان بند چادر عشاير، افسار اسب و … با نقوش ساده و انتزاعي ایلام-چهار محال بختیاری- خوزستان- قزوین
يَراق دوزي دوخت و نصب نوارهايي كه با مفتوليهاي مويين سفيد يا زرد بافته شده باشند بر لباس( صاحب منصبان)، جلد قرآن، پوشش ضريح و … آذربایجان غربی-اصفهان- بوشهر- خراسان- سیستان و بلوچستان-کردستان- لرستان
یزدی بافی بافت زيراندازي به ابعاد تقريبي 70×100 سانتي متر با الياف پنبه اي سياه و سفيد و نقوش لوزي( با سيستم دوتار و دو پود) یزد
يزدي بندي نوع خاصی از نحوه کاربندی زیر گنبد، پوشش قوسی شکل ورودی‌ها است که جلوه‌ای خاص به فضایی که در بر گرفته می‌بخشد حالتی است بین رسمی‌بندی و مقرنس
یزد- اصفهان – کاشانآبگینه: عبارتست از ساخت ظروف و اشیای مصرفی و تزیینی از جنس خمیر شیشۀ ذوب شده(کوارتز، سیلیس، مواد قلیایی، اکسیدهای فلزی) به روشهای دمیدن، قالب گیری و … و شکل دهی و نقاشی یا تراش بر روی آن.
بافته های داری و نمد: بافته های داری: این گروه شامل طیف وسیعی از صنایع دستی هستند که با استفاده از دارهای افقی یا عمودی و مواد اولیۀ طبیعی (پنبه، پشم، کُرک، موی بُز، ابریشم) بافته می شوند، مانند: قالی، گلیم، خورجین، جُل اسب، زیلو.
نمــــد: نمد منسوج نبافته ای است از جنس کُرک، پشم و مو که در اثر متراکم کردن و فشردن (وَرز دادن) الیاف فوق به دست می آید.
پوشاک سنتی: به آن گروه از محصولا ت صنایع دستی اطلاق می شود که با استفاده از انواع پارچه های دستبافت و مواد طبیعی، و با مدد گرفتن از انواع نوار و رودوزیها، لباس های محلی( تن پوش، پای پوش، روسری، کلاه و …) تهیه شوند.
پیشه های سنتی وابسته به صنایع دستی: به گروهی از حِرَف که وابستگی مستقیم به صنایع دستی دارند وتأمین کننده مواد اولیۀ آنها بوده و یا در کار تکمیل به مدد صنعتگر می آیند اطلاق می گردد، مانند: گلابتون سازی، دباغی سنتی، رفوگری و …
چاپ های سنتی: چاپ سنتی عبارتست از رنگین و نقش دار کردن پارچه با وسایلی مانند قلم مو، مُهر(قلمکار)، از طریق پوشش با صمغ یا موم و رنگ آمیزی قسمت های موم نخورده(باتیک) و یا گره زدن وبستن(دارایی، دندانی)
رودوزی های سنتی: گروهی از صنایع دستی هستند که به وسیلۀ دوختن نقوش و تصاویر سنتی و یا الصاق اشیاء بر روی پارچه های ساده و یا نقش دار تهیه می شوند و شامل چهار گروه اصلی : رودوزیهای پُرکار( پارچۀ زمینۀ کار دیده نمی شود)، سوزندوزی، سُکمه دوزی(بیرون کشیدن تار یا پود پارچه) و رودوزیهای الحاقی(اضافه نمودن و نصب منجوق، پولک، سکه، صدف، نوار، سِرمه و … بر روی پارچه) می شوند.
سفال، سرامیک و کاشی sفالگری: شامل فرآورده هایی است که در آن با استفاده از خاک رُس و با روش های مختلف(چرخ کاری، دستی و فتیله ای)، گِل را فرم داده و در کوره پخته شوند. مانند: سفال کلپورگان، لالجین، سفال نقش برجسته.
سرامیک: به سفالی اطلاق می شود روی آن به وسیلۀ لعاب پوشانیده، منقوش نموده و دوباره در کوره پخته شود. مانند : سفال مینایی، رولعابی، زیر لعابی
کاشی: خشت پختۀ مسطح و لعابدار را کاشی می گویند که با تکنیک های نقاشی و یا چیدمان کاشی مانند: کاشی زرین فام، مُشبک، مُعَقَلی، مینایی، هفت رنگ انجام می گیرد.
صنایع دستی چرمی: شامل مصنوعات تزیینی و کاربُردی است که مادۀ اولیۀ آن پوست پاک شده و دباغی شدۀ حیوانات حلال باشد. مانند : جلد سازی چرمی، نقاشی روی چرم، سوخت روی چرم و …
صنایع دستی چوبی و حصیری : به دلیل ویژگی خاص و شکل پذیری مناسب الیاف سلولزی و به عنوان مادۀ اولیۀ فراوان و در قابل دسترس، در بسیاری از نقاط ایران تولید گردیده و گروه وسیعی را شامل می شوند. مانند: معرق، منبت، خاتم، خراطی، محصولات حصیری و …
صنایع دستی دریایی: مصنوعات تزیینی و کاربُری ساخته شده از قطعات به دست آمده از دریا مانند: صدف، گوش ماهی، استخوان ماهی، پوست و پولک ماهی و …
صنایع دستی سنگی: ساخت محصولاتی به وسیلۀ تراش سنگ، فرآوری سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی مانند: حجاری، خراطی سنگ، معرق سنگ، تراش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی و …
صنایع دستی فلزی: محصولات تزیینی و کاربُردی که مادۀ اولیۀ آن فلزاتی مانند: آهن، برنج، مفرغ، مس وگاه فلزات گرانبها( طلا یا نقره) باشند و با استفاده از نصب جواهرات، تکنیک ضربه زدن و یا حرارت دادن و … دارای نقوش سنتی گردند مانند: دواتگری، مسگری، قلمزنی، آهنگری سنتی( چلنگری)، مینا کاری، زیور آلات سنتی و …
صنایع دستی مستظرفه: به گروهی از فرآورده های صنایع دستی که بُعد هنری آن بیشتر از بُعد مصرفی آن باشد اطلاق می گردد. مانند: تذهیب، تشعییر، طراحی سنتی، نقاشی قهوه خانه ای و …
نساجی سنتی : دست بافته هایی هستند که به کمک دستگاههای مختلف بافندگی: دو وَردی، چهار وَردی و … الیاف طبیعی (پنبه، پشم، ابریشم)بافته می شوند و شامل: پارچه های تارنما، پود نما، اِحرامی بافی، پارچــــــــه های سنتی، پتو و نوار بافی ها می باشند. هنرهای دستی وابسته به معماری:
به آن گروه از هنرهای سنتی گفته می شود که در تزیینات معماری بنا و با استفاده از ملات های ساختمانی از قبیل گچ، ساروج، آهک، کاشی، چوبی، شیشه ها رنگی، آیینه و … با استفاده از نقوش اسلیمی و ختایی و هندسی، جلای ایرانی- اسلامی به معماری دهند.
