ﭐیی بافی ( دولایه بافی ) بافت نوعی پارچۀ دستبافت سنتی ایران تار نما با الیاف پشمی الوان و به صورت دو لایه و دو رو دراستان فارس، توسط ایل قشقایی فارس( عشایر)
ابریشم بافی پارچه ای دستبافت با تاروپود ابریشم طبیعی والوان که نقوش هندسی آن درحین بافت و با انگشت ایجاد می شود. خراسان (زاوین، کلات نادری، راز، جرگلان، مانه و سملقان)
ابریشم دوزی دوخت روی پارچه با الیاف ابریشم طبیعی بر اساس طرح های از پیش تعیین شده اصفهان(کاشان)-هرمزگان(بندرعباس)- یزد
ابریشم کشی تبدیل پیله ابریشم به نخ ابریشم به وسیله دست ودستگاههای ابریشم کشی(چرخانه)مازندران(آمل، فریدون کنار، منطقه بندپی بابل،شهرستان قائمشهر، لفور در شهرستان سوادکوه، شیرگاه در شهرستان سوادکوه و در شهرستان های ساری، نکا، گلوگاه، جویبار، نور، نوشهر، چالوس، تنکابن و رامسر) مازندران(…) – خراسان رضوی(بایگ)
اُجاق قَراقی بافی دستبافته ای پشمی ونعلی شکل برای حفاظت از فرش اصلی اتاق در مقابل شراره های آتش هیزم اجاق ( قُرُقِِ اجاق) آذربایجان شرقی( دشت مغان) – اردبیل
آجرکاری هنر چیدن آجر با استفاده از نقوش هندسی به منظور عرضه نماهای تزیینی متناسب و گریز از یکنواختی در نما را، آجر کاری می نامند. اصفهان- یزد- قزوین- همدان
آجیده دوزی(لایه دوزی- پنبه دوزی) دوخت لایه ای از پنبه بین دو لایه پارچه، تا اجرای نقوش و طرح ها برجسته بنظر آیند. کرمان- گلستان- فارس- همدان
احجام چوبی سنتی ساخت احجام تزیینی و کاربُردی , پیکره های چوبی تزیینی با استفاده ازمُغار و سوهان با استفاده ازچوبهای خودرنگ فشرده چوبی و مُنَبّت کاری تهران- آذربایجان غربی-آذربایجان شرقی( تبریز ورزقان)- کردستان – مازندران – همدان
احجام سنگی ساخت ظروف یا اشیایی(مجسمه،دیوار، و …) که ماده اولیه آنها سنگ بوده و با تراشیدن به شکل نهایی مورد نظر در آیند. اصفهان- فارس- خوزستان
اَحجام فلزی سنتی تهیه زیرساخت کارهای قلمزنی یا جُنده کاری از جنس مس یا برنج اصفهان – تهران
اِحرامی بافی (سجاده بافی ) بافت زیراندازی به ابعاد تقریبی ۸۰×۱۲۵ سانتیمتر با زمینه یک رنگ و نقوش هندسی شکسته رنگارنگ خراسان جنوبی( فردوس) – خوزستان( شوشتر)
اُرُسی سازی ساخت پنجره های مشبک با شیشه رنگی که تعداد لَـــــت های آن فرد بوده و بازوبسته شدن آن، حرکتی عمودی دارد. اصفهان( کاشان)- یزد
اَرغوان بافی بافت سبدهای حصیری با استفاده از تَرکه های درخت ارغوان خراسان رضوی( مشهد – طُرقبه)
اُرمَک بافی پارچه ای دستبافت با عرض ۷۵ الی ۹۰ سانتیمتر و طول ۲۵ متر، دارای طرح های ساده، پیچازی و راه راه برای روپوش مدارس یا لباس محلی در یزد یزد
اِسپَندبافی به نخ کشیدن دانه های اسپند با سوزن و اضافه نمودن نخ های رنگی، منگوله و … به اشکال مختلف بر روی سطح مقوایی، حصیری و پارچه ای در خراسان جنوبی خراسان جنوبی
اَشک دوزی دوخت مروارید های اشک گونه بر روی پارچه های سنگین مانند ماهوت، مخمل، اطلس اکثر استانها
افزارفلزی(چاقو، قندشکن ،داس و…) ساخت افزار جنگ ، شکارو… ، با استفاده از فولاد نرم وکربن که به وسیله چکش فرم گرفته شده باشند.مثل سپر، شمشیر، چاقو قندشکن، و … با دسته هایی از چوب، استخوان، شاخ حیوانات،عاج، ملیله و تزئین آن اصفهان ( کاشان)-یزد زنجان- اصفهان- خراسان- قزوین-فارس( شیراز)- آذربایجانشرقی(تبریز، مراغه و بناب)
آلاچیق سازی مسکن عشایر و چادر نشینان . سیاه چادر برای سقف چادر(آلا) از جنس موی بُز(گاه نمد)، و چیق برای دیوارۀ آن از جنس حصیر گلستان و عشایر
آهک بُری تزیینات معماری بیرونی بَنا و یا قسمت های مرطوب داخل، با مَلاتِ آهک ( مانند گچ بُری). اصفهان- تهران – قزوین
آویزه دوزی دوخت منگوله های کوچک کُروی به لبه های پارچه به منظور تزئین اکثر استانها( عشایر)
ایزار بافت پارچۀ دستبافت سنتی به رنگ آبی به عنوان سفرۀ نان در قزوین قزوین
آیینه دوزی دوختن آیینه های مدور و پولک بر روی لباسهای محلی و آویزهای دیواری سیستان و بلوچستان – هرمزگان
آیینه کاری نصب قطعات کوچک هندسی آیینه و پهلوی هم قرار دادن آنها در سطوح دیوارها و سقف بناها به منظور تزئین اصفهان- تهران – خراسان
باتیک چاپ مُهری نقش دار نمودن و رنگ آمیزی پارچه ی ساده( ابریشمی یا …) به وسیلۀ مُُهر، موم و رنگ
باتیک نقاشی نقش دار نمودن و رنگ آمیزی پارچه ی ساده( ابریشمی یا …) به وسیلۀ قلم مو، موم و رنگ
بادبزن بمپور نوعی بادبزن دربخش بَمپور با استفاده ازتورمحکم ، قطعات رنگی پارچه ودسته ای ازنی میان تهی . سیستان بلوچستان( بمپور)
بادله دوزی (تَلی بافی ) رجوع شود به تعریف گلابتون دوزی هرمزگان
باشلُق بافی پارچۀ دستبافت ساده و پشمی استان مازندران با عرض ۳۰ الی ۵۰ سانتی متر برای دوخت لباسهای محلی مازندران(آلاشت)
بافتنی های سنتی تولید انواع بلوز، شال، جوراب، رومیزی و … با استفاده از الیاف پشمی (امروزه کاموا) به وسیله دومیل، قلاب یا پنج میل اکثر استانها- اردبیل- مازندران – خراسان
بافته های پودنما به دستبافته های(پارچه) اطلاق می گردد که با دستگاه نساجی سنتی بافته شده و پودها به دلیل تراکم بیشتر، تمامی سطح تارها را بپوشاند. اکثر استانها
بافته های تارنما به دستبافته های(پارچه) اطلاق می گردد که با دستگاه نساجی سنتی بافته شده و تارها به دلیل تراکم بیشتر، تمامی سطح پودها را بپوشاند(پود مخفی باشد). اکثر استانها
بافته های سنتی به دستبافته های(پارچه) اطلاق می گردد که با دستگاه نساجی سنتی بافته شده و تار و پود هر دو نمایان باشند. اکثر استانها
بامبوبافی تولید و بافت محصولاتی مانند میز، صندلی، سبد نان، آباژور و … با استفاده از بافت رشته های حاصل از نوعی نی خیزران گیلان( لیالستان لاهیجان)
بخارا دوزی نوعی رودوزی که در اثر پُر کاری دوخت، پارچۀ زمینه مشخص نمی باشد. اصفهان
بُرقِع سازی نقاب یا روبندۀ زنان جنوبی کشور که بر روی آن گلدوزی یا پولک دوزی شده باشد. هرمزگان ( بندر عباس، قشم، سلخ، پی پشت – درگهان)
بَرََک بافی پارچه ای دستبافت از پشم شتر یا موی بُز برای تهیه کت و پالتوی زمستانی در بُشرویه خراسان خراسان ( بشرویه)
بُرکنه دوزی نوعی رودوزی که در آن قسمت هایی از پارچه بریده شده و با نخ همرنگ یا مخالف زمینه، دوردوزی شده باشد . اکثر استانها
بُرودَری دوزی نوعی رودوزی که با زدن بخیه های ریز و موازی در قسمتهایی که با قیچی درآورده شده،، پارچه توری به نظر برسد. اکثر استانها
بَندری دوزی نوعی رودوزی خاص تزئین لباسهای محلی زنان بندر عباس و شهرهای جنوبی کشور هرمزگان( بندر عباس)
بوریا بافی رجوع شود به حصیربافی خوزستان – هرمزگان- یزد
بوزو ( رانک وچوخه ) لباس سنتی مردان کُرد با استفاده از موی نوعی بُز کمیاب به نام مَرغز. ( رانک= شلوار، چوخه= کت) کردستان
بیلیش دوزی( قزاق دوزی) رودوزی سرآستین، مچ شلوار، دور یقه، پیش سینه، مرکز و گوشۀ روسری ها با نخ ابریشم تابیدۀ قرمز با نقوش خاص هندسی و گل و برگ اکثر استانها- گلستان
پاپیه ماشه ساخت انواع قلمدان، قاب آیینه و … با استفاده از کاغذ فشرده شده ایی که بر روی آن نقاشی سنتی ایران انجام گرفته شده باشد . اصفهان
پای پوشهای سنتی تهیه پای پوش های سنتی ایران با توجه به نیاز امروز و حفظ اصالتها با استفاده از چرم و الیاف پنبه ای تهران- زنجان – خراسان شمالی- همدان- کردستان
پتَه دوزی(سلسله دوزی ) رودوزی با نقوش بته جقه مخصوص کرمان با نخ های پشمی ظریف و رنگارنگ بر روی پارچۀ پشمی یک رنگ ( عریض) کرمان
پتوبافی پارچه ای پشمی (در خرانق و اشکذر یزد) که بعد از بافت، وَرز داده شده و حالت نمدی بخود می گیرد. یزد( اشکذر- خرانق)
پرده بافی(تِیجیر-پوشیه) بافت پارچه ای در یزد منحصراً جهت پرده ( جدا سازی فضاها، پوشاندن سقف حیاط و مساجد در مراسم های مذهبی) یزد
پریواربافی پارچۀ لطیف حریر از ابریشم که به سان مخمل مختصر خوابی دارد ( منسوخ شده) بوشهر- سیستان و بلوچستان – هرمزگان
پریواردوزی رودوزی بر روی پارچه در نهایت ظرافت، به طوری که پارچه به صورت مخمل دیده شود . اصفهان _سیستان و بلوچستان – خراسان رضوی- تهران
پِلاس بافی زیراندازی شبیه به گلیم درشت بافت که با استفاده از پارچه های مستعمل بریده شده بافته می شود. فارس- گلستان – چهارمحال بختیاری(شهرستان های لردگان، بروجن و اردل)
پَن بافی نواری دستبافت در قزوین برای تزئین لباس و روسری قزوین
پوپشمین رواندازی بافته شده با دستگاه نساجی سنتی و با استفاده از بهترین و ظریفترین پشم در آذربایجان غربی، بوکان و مهاباد آذربایجان غربی(مهاباد، بوکان) – کردستان
پوستین دوزی رودوزی با ابریشم بر روی پوست برّه جهت لباس، جلیقه یا زیراندازهای تزئینی خراسان رضوی
پولک دوزی دوخت انواع پولک های فلزی یا غیره بر روی لباس، پرده، رومیزی و… اکثر استانها
پیکرتراشی
پیله دوزی رودوزی بااستفاده از بادامه های دو نیم شدۀ پیلۀ ابریشم بر روی پارچه و لباس آذربایجان غربی(ارومیه)- اصفهان (کاشان)- یزد(تفت، مهریز) – رشت
تاچه بافی بافته ای کیسه شکل برای نگهداری و حمل و نقل حبوبات، گندم و آرد در چهار محال بختیاری عشایر چهارمحال بختیاری
تخت کشی گیوه(آجیده ، لته ای وچرمی ) تهیه کفی گیوه با استفاده ازنوارهای باریک کرباس و یا پارچه های کهنه که با درَفش وسط آنها را سوراخ کرده و دوال چرمی را ازآن رد نموده اند. کردستان- مرکزی
تذهیب طلا کاری و طراحی نقوش اسلیمی و ختایی بر روی حواشی اوراق کتاب یا مینیاتور اصفهان- تهران
تراش پشت آیینه ایجاد طرح ونقشهای اصیل وسنتی ایرانی ، با تراشیدن اضافات طرح موردنظر ازپشت آیینه فارس
تراش دامله ایجاد خط، سطح، حجم و فرم بر روی سنگهای نیمه قیمتی(نرم) اکثر استانها
تراش زاویه (فست) زاویه تراشی و ایجاد سطح مسطح بر الماس و سنگهای قیمتی( سخت) اکثر استانها
تراش سنگهای قیمتی ونیمه قیمتی تراش و آماده سازی سنگهایی نظیر زمرد، آماتیس، فیروزه، یشم و … جهت استفاده در ساخت زیورآلات به وسیله دستگاههای تراش اکثر استانها
تراش شیشه ایجاد نقوش سنتی به وسیله تراش سطح شیشه به وسیله دستگاههای مخصوص تراش تهران
تَرکه بافی تهیه و تولید انواع سبد، زنبیل، حباب چراغ، کلاهک آباژور و … با استفاده از ساقه و پوست گیاهانی چون آلبالو، بید و …
تِرمه بافی بافت پارچه ای ظریف و پر از نقش و نگاره های سنتی با استفاده از الیاف پشم یا ابریشم کرمان – یزد – تهران(کارگاه هنرهای سنتی میراث فرهنگی)
تزئینات بنا تزیینات داخل یا خارج بنا با استفاده از ملات گچ، آهک، ساروج، خاک رس، کل اُخرا و … اصفهان- قزوین – یزد
تَسبیح سازی (چوبی) به رشته کشیدن دانه هایی ازچوب عُسر، هسته خرمای فرم داده شده ودیگرمواد طبیعی اکثر استانها
تسبیح سازی (سنگی) به رشته کشیدن دانه هایی از انواع سنگهای فرم داده شده اکثر استانها
تسمه دوزی دوخت نوارهای چرمی باریک ( مانند تسمه ) برای تزیین پیشانی بند و زیرسینه اسب و امروزه درطراحی وتزیین لباس اکثر استانها
تشعیر تزیین حاشیه توسط نقوش سنتی( اسلیمی وختایی )، انواع گل، برگ ، درخت ، حیوانات و پرندگان با استفاده ازانواع رنگها به خصوص ۲ تا ۳ رنگ طلایی( اشرفی ، شنگَرف ) اصفهان- تهران
توردوزی دوخت نقوش روی تور با نخ های رنگی، نگین، آیینه های کوچک و … و نصب آن بر روی پارچه یا لباس . سیستان و بلوچستان(ناحیه سراوان و خصوصاً روستاهای ناهوک)
جاجیم بافی دست بافته ای است تار نما( معمولا) دارای نقوش لوزی و راه راه، که با استفاده از الیاف پشم و یا ابریشم بافته می شود. اردبیل عشایر (خلخال،مشکین شهر، پارس آباد مغان، نمین، کوثر، بیله سوار)- سمنان- مازندران – خراسان شمالی – چهار محال بختیاری
جُل بافی ( جُل اسب ) تولید فرآورده ای با روش بافت گلیم، قالی، جاجیم، سوزنی، نمد و یا حتی وصل کردن تکه های پارچه به هم به منظور تزئین و گرم نگاهداشتن و گرفتن عرق اسب کرمان- عشایر آذربایجان(دشت مُغان)- کُردهای خراسان-گلستان(ترکمن ها)- فارس(عشایر ورامین و ایل افشار)
جلدسازی چرمی سنتی تهیه جلد کتب دست نویس، قرآن و … با استفاده از چرمی که قالب زده شده و نقوش بوجود آمده، طلایی یا لاجوردی( یا رنگهای دیگر) شود. مخمل زرکوب و … با روشهای : جلد ضربی ، جلد سوخت ، جلد لاکی ، جلد زرکوب و جلد موج اصفهان
جُنده کاری(برجسته کاری) نوعی قلمزنی روی فلز که نقوش آن با زمینه، اختلاف سطح داشته ( برجستگی و فرو رفتگی) و نقوش دارای بُعد هستند . اصفهان – فارس- تهران
جَهله سازی کوزه ای سفالین دارای قاعده ایی کروی و غیر ایستا جهت آبخوری در روستای شهوار هرمزگان هرمزگان(شهرستان میناب- روستای شهوار
جُوَ ک کاری تولید اشیاء با استفاده ازچوب با تُنالیته رنگی متفاوت( گردو، عناب، نارنج، فوفل، توت و…) وایجاد نقوش هندسی بر روی آن با مقطع های مثلث، مستطیل و لوزی فارس (آباده)
جیم بافی پارچه ای پنبه ایی شبیه به کرباس ( یا جین) برای تهیه لباس در خضر آباد یزد یزد(خضرآباد)
چادرشب بافی پارچه ای زیبا و رنگارنگ با نقوش هندسی( عموما چهارخانه) به عنوان روانداز، جای رختخواب و یا پیچیدن دور کمردر مازندران و گیلان مازندران- گیلان( رودسر و قاسم آباد ) – خراسان
چاروق دوزی پای پوشی است چرمی (چرم یک تکّه) که روی آن با نخ های گلابتون و ابریشم رودوزی و تزئین می گردد . زنجان – خراسان شمالی
چَپری بافی پارچه ای دستبافت از جنس تار پنبه ایی و پود پشمی در استان مازندران برای تولید لباس های محلی مازندران
چَرخ بافی دستبافته ای است که نقوش از به هم پیوستن لوزی های رنگی به وجود می آیند( عشایر قشقایی فارس)، تارها نخ پنبه ای پُر تاب و سفید، و پودها اپشم الوان می باشند. فارس(عشایر فیروزآباد،قیروکارزین، فراشبند، شیراز و …)
چشمه دوزی رجوع شود به تعریف سُکمه دوزی
چَفیه بافی پارچه ای در دو رنگ با تار و پود پنبه ایی – سربَند مردان جنوبی کشور برای جلوگیری از آفتاب شدید سیستان و بلوچستان – هرمزگان – بوشهر
چَلنگری(آهنگری سنتی ) تهیه محصولاتی نظیر داس، چکش، پایه گلدان، پارتیشن، حفاظ پنجره و … به وسیله شکل دادن به فلز حرارت دیده تهران- همدان
چَم بافی بافت وسایل مصرفی مانند سبد و … با استفاده از ساقه های چَــــم( شبیه به ساقه های بید) آذربایجان شرقی( مراغه)
چموش دوزی پای پوشی است مختص شهرماسوله در گیلان با رویه و زیره از چرم و منگولۀ تزیینی در روی آن گیلان( ماسوله)
چنته بافی دو قطعه قالی کوچک مستطیل شکل که از سه طرف(مثل پاکت)بهم دوخته شده باشد و دارای دسته و دو منگوله تزئینی، نوعی کیف اکثر روستاها- چهار محال بختیاری- مازندران(لفور سواد کوه)
چَنته بافی دو قطعه گلیم کوچک مستطیل شکل که از سه طرف(مثل پاکت)بهم دوخته شده باشد و دارای دسته و دو منگوله تزئینی، نوعی کیف اکثر روستاها- چهار محال بختیاری- مازندران(لفور سواد کوه)
چوقا بافی ( چوغابافی ) کت بلند و بی آستین پشمی مخصوص عشایر و چوپانان که به صورت عبا بر روی لباس می پوشند. معمولاً دو رنگ سفید و سیاه لرستان- چهار محال و بختیاری- خوزستان – مازندران
چیق بافی ساخت دیوارۀ چادر و زیستگاه عشایر با استفاده از الیاف حصیری و پیچیدن الیاف رنگی پشم و موی بز به دور آن و اتصال آنها به یکدیگر ایلام- کردستان- گلستان
حَجاری سنتی(سنگ تراشی) تراش سنگ به ابعاد لازم وسپس ایجاد نقش بر روی آن به منظور تزئین دیوار مساجد، آرامگاهها، سر ستون ها، تابلوهای تزئینی، شومینه، و … اصفهان- تهران – خراسان رضوی
حجم سازی سنتی تهیه احجام سنتی با استفاده از تکنیک های سفالگری اکثر استانها
حَرَمی بافی لرستان دستبافته ای است قدیمی در شهرستان بروجرد دارای طرح ترنج یا راه راه و رنگهای سرمه ایی و قرمز( اغلب) و نقوش شانه، پروانه و سه گوش (شبیه احرامی خوزستان) لرستان
حَصیربافی ساخت محصولاتی مانند زنبیل، کیف، جای نان، زیرانداز، دیوار کوب و … با استفاده از بافت رشته های حاصل از الیاف گیاهی به کمک دست و ابزار ساده سنتی آذربایجان شرقی، بوشهر، ،سیستان و بلوچستان، خوزستان، کردستان، هرمزگان ، خراسان، کرمان، یزد، فارس، مازندران، گیلان، قزوین،،تهران و …
حَضایه بافی بافت نوعی نوار دستبافت با استفاده از دستگاه نساجی کوچک با نخ های طلایی برای تزئین لباس و … در استان هرمزگان هرمزگان
حَکاکی روی سنگ ساخت ظروف سنگی از سنگ خاکستری رنگ( لاوز یا لاپیس) با استفاده از روش حکاکی، تراشیدن و صیقل دادن سنگ قم – خراسان رضوی- تهران – فارس- اصفهان
حَکاکی روی فلز نَََقر کردن(حکاکی) فلزاتی مانند طلا، نقره و مس به جهت تزیین آن(ظروف تزیینی یا کاربُردی) اصفهان- زنجان- تبریز- خراسان رضوی – تهران
حَمام سَری ( جاجیمچه ) دستبافته ای به ابعاد ۱۱۰ × ۷۰ سانتی متراز جنس موی بُز؛ زیراندازی کوچک برا ی استفاده در سَربین حمام سمنان(دروار دامغان، کلاته خیج شاهرود) – مازندران(آلاشت- رسکت علیای( ساری)- گلستان( زیارت)
حوربافی بافت خورجینی کوچک با استفاده از تکنیک قالی یا گلیم برای باربردن توسط اسب یا الاغ عشایر استانهای مختلف – کهگیلویه و بویر احمد
حوله بافی پارچه دستبافت با الیاف پنبه ای یا کتانی ( جاذب الرطوبه ) برروی دستگاه نساجی سنتی تهران(کوهان- آبسردار دماوند)
خاتم سازی تهیه و استفاده از روکش مثلث های کوچک از جنس چوب، فلز و استخوان بهم چسبیده در سطح جعبه ، قاب عکس و … اصفهان- شیراز
خاتمی دوزی دوخت و اتصال قطعات ریز ودرشت و رنگارنگ پارچه هایی به اشکال هندسی به یکدیگر ( شبیه به خاتم) تا حُصول قطعه ای بزرگ به منظور روتختی، رومیزی، تابلو های تزئینی و … اکثر استانها
خامه دوزی سیستان رودوزی نقوش هندسی با استفاده از الیاف ابریشم رنگ نشده(خام)، بر روی پارچه ابریشمی رنگ نشده (خود رنگ) سیستان و بلوچستان(زابل)
خَراطی چوب شکل دادن چوب با استفاده از دستگاه دورانی تراش افقی چوب اردبیل-خراسان رضوی – قم
خَراطی سنگ حجم دادن به سنگ با استفاده ار دستگاه دورانی تراش افقی سنگ اصفهان- خراسان رضوی- تهران
خرسک بافی @ نوعی دستبافته با پُرزهای بلند با استفاده از الیاف خود رنگ پشم چهارمحال بختیاری
خرمهره سازی ساخت مهره های کُروی( یا اشکال دیگر) فیروزه ای رنگ با استفاده از پودر سنگ + سریش + پودر گیاه اشنو + … قم
خورجین بافی دستبافته ای برای حمل باردر پشت چهار پایان یا دوچرخه و … با استفاده از تکنیک قالی، گلیم، سوزنی،سوماک و یا تلفیقی از آنها هرمزگان(حاجی آباد میناب)- اصفهان( جرقویه)
خُوس بافی رجوع به تعریف شک بافی
خوس دوزی رودوزیی با استفاده از نخ طلایی یا نقره ای(نخ خوس) بر روی پارچۀ توری مشکی و با نقوش هندسی برای تزیین روسری و … کردستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان
خوشنویسی نگارش یک متن و زیبانویسی همراه با خلق اثری هنری با ارزش‌های زیبایی شناختی . اکثر استانها
دارایی بافی (ایکات ) بافت نوعی پارچۀ دستبافت که الیاف تار( چلّه) قبل از بافت رنگرزی( با تکنیک گره زدن) شده باشند یزد
دانه دوزی دوخت سرمه به اندازه یک میلی متردرفواصل پراکنده برای تخمک های گل ( دررودوزیها ) گلستان(گنبدکاووس، بندرترکمن، گمیشان، آق قلا، کلاله و…)
دَباغی سنتی به عمل آوری پوست حیوانات حلال گوشت به وسیله زدودن پشم ، آش دادن ، نمک زدن ونرم کردن با محلول بًراکس وروغن کرچک
درویش دوزی رجوع شود به تعریف سکمه دوزی
دَندانی – گِره خُورد منقوش نمودن پارچه توسط ایجاد گره هایی کوچک در سطح پارچه و فرو بردن در رنگ گیلان(پشکی)- یزد
ده یک دوزی(برجسته دوزی) رودوزی لباسهای فاخرمخمل و… با استفاده ازنخهای طلایی ونقره ای ، که با داشتن اندکی پنبه زیرکار، نقوش آن برجسته به نظرمی آید وعبورمکررنخ ازروی آن اصفهان- قزوین- تهران- یزد- کاشان – بندر عباس
دَواتگری ساخت وسایل فلزی با استفاده ازچکش کاری با روش سرد ( معمولا برای زیر ساخت قلمزنی و …) اصفهان- شیراز- تبریز- اراک – تهران
دوردوزی دوخت محیط نقوش در راستای تکمیل دوخت؛ و یا دوخت دندان موشی لبه های پارچه برای جلوگیری از ریش ریش شدن پارچه اصفهان- قزوین- تهران – کاشان- یزد
دوره چین بافی (وارونه بافی ) دستبافته ای ظریف شبیه پشت قالی با نقوش هندسی والیاف پشمی، که به روش پود پیچی و به وسیله آیینه ای درزیرکار، پودها را از زیر یک جفت تار می پیچند (برعکس رند بافی) فارس(عشایر)
رسمی بندی قسمت بالای کاربندی زیر گنبد که بر اثر تقاطع چند قوس به وجود آمده روی ترنبه‌ها و پا باریک‌ها قرار دارد و در حد فاصل هشت ضلعی و پایه مدور گنبد واقع است اصفهان – یزد- کاشان
رفوگری مرمت عیوب و آسیب های قالی اکثر استانها
رِند (سراندازبافی) بافت قالی یا گلیم کوچک و درازی که بالای قالی بزرگ( به جهت حفاظت از آن در اثر تردّد) و در عرض اتاق پهن می شود. چهار محال و بختیاری
رنگرزی سنتی دندانه، رنگ و تثبیت نمودن الیاف طبیعی( پنبه، پشم، ابریشم) با رنگهای طبیعی(پوست گردو، برگ مو، اسپرک، روناس، نیل و …) اکثر استانها
رودوزی پُرکار به آن گروه از رودوزیها اطلاق می گردد که زمینۀ کار مشخص نیست و دوختهای الوان موجب پیدایش نقش و طرح می شوند. اکثر استانها
رودوزیهای الحاقی رودوزیهای که از اشیای تزیینی مانند: سکه، پولک، منجوق، مروارید و … برای تزیین پارچه استفاده می نمایند. اکثر استانها
رویه گیوه بافی بافت سینه گیوه ، پاشنه گیوه ، رج همترازی و ساق با تکنیک زنجیره بافی اراک- کرمانشاه(پاوه، هرسین)-فارس(وفس)- لرستان ( بروجن)
زرتشتی دوزی( گبردوزی) رودوزی لباس سنتی زرتشتیان( خصوصاً لباس عروس) با استفاده از انواع تکنیک های رودوزی و نقوش خاص( طاووس، خورشید و ..) یزد
زَرک دوزی (ساتن دوزی ) دوخت میانه ی نقوش گل با حاشیه ی دالبُرو مُضَرَس برروی تورساده یا ترمه با استفاده ازالیاف ابریشم یا طلایی اکثر استانها
زِره بافی اتصال مفتول های فلزی بر اساس الگوی تن و کلاه خود قزوین
زری بافی بافت پارچه ای نفیس و پُر نقش و نگار سنتی، با استفاده از الیاف ابریشم و گلابتون اصفهان(کاشان)- تهران( کارگاه میراث)- کرمان-یزد
زَغَرِه دوزی دوخت سِرمه یا پولک بر اساس نقش و مناظر طبیعی بر روی پارچه های سنگین مانند مخمل، اطلس، جیر، کتان و … اکثر استانهای کشور خصوصاً تهران- اصفهان- هرمزگان- تبریز- کاشان
زُمُودگری ساخت اتصالات فلزی در و پنجره های قدیمی مانند کوبه، گل میخ، لولا، پاشنه،چفت، بست و… اصفهان -فارس– یزد
زنگال بافی بافت نوعی ساق بند(مانند جوراب) با پنج میل و الیاف خود رنگ پشمی برای حفاظت ساق پا از سرما، تیغ گیاهان و حشرات گزنده آذربایجان غربی
زیراندازنمدی تهیه زیرانداز با روش وَرز دادن الیاف پشم بهاره و بلند گوسفند با آب گرم و صابون( و زردۀ تخم مرغ) تا درهم فرو رفتن کامل الیاف مازندران- چهار محال بختیاری-خوزستان- گلستان- سمنان
زیلوبافی تنها زیرانداز دو رو که با استفاده از نخ تار و پود پنبه ای در دو رنگ متضاد بافته می شود. اصفهان(کاشان)- یزد ( میبد، اشکذر، خرانق )
زین سازی ساخت زین اسب با استفاده از چرم و فلزبه روش های سنتی آذربایجانغربی( ارومیه)- گلستان(گنبدکاووس روستای قورفجه)
زیورآلات سنتی تهیه زیور آلات محلی با استفاده از فلزاتی نظیر طلا، نقره، برنج، مس و… ( و گاه نشاندن سنگهای عموماً نیمه قیمتی) با ابزاری ظریف و به روش های سنتی گلستان- خراسان – سیستان و بلوچستان – کردستان – کرمانشاه- یزد
زیورآلات نمدی تهیه زیور آلات و … با استفاده از نمدهای رنگی اکثر استانها
ژنده بافی نوعی زیرانداز با قیمت پایین و استحکام زیاد که با استفاده از الیاف ضخیم (گاه نوار های پارچه ایی) در قزوین بافته می شود. قزوین
ژُوردوزی نوعی دوخت تزیینی که با بیرون کشیدن تار و پود در فواصل مناسب پارچه های معمولاً کتانی و نخی حالت تور به خود می گیرد. اکثر استانها
ساچیم بافی نوعی جاجیم دارای مربع یا مستطیل های رنگی بر زمینه ساده در کلاردشت برای رختخواب پیچ، روتختی، رومیزی و … مازندران( حسن کیف کلاردشت- شکر کوه و کوه پَر)
ساخت سازهای سنتی ساخت سازهای سنتی ایران(عود،یاقوت، دوتار، سه تار،دُهُل، کمانچه و …) و تزیین با استفاده از چوب گردو، فوفل و …مفتول فلزی، استخوان (خاتم، منبت، معرق و …) اصفهان- خراسان شمالی- تهران – کردستان
ساده – دورو دستبافته ای است از جنس پشم، پنبه(تار) و ابریشم با نقوشی متفاوت درمناطق ایران که با روشهای پودگذاری، پود پیچی، سوماک، گره آزاد و … اکثر استانها
ساروج بُری تزیینات معماری بیرونی بَنا و یا قسمت های مرطوب داخل، با مَلاتِ ساروج ( مانند گچ بُری). اصفهان- تهران – قزوین
سازهای آرشه ای(کمانی) ساخت سازهای آرشه ای با استفاده از چوبهای مختلف با (طنین های مخصوص) اکثر استانها
سازهای بادی ساخت سازهای بادی سنتی با استفاده از چوبهای مختلف با تراش و تو خالی ساختن انواع چوب و یا نی تا رسیدن به نوای دلخواه اکثر استانها
سازهای زهی ستخت سازهای زهی با استفاده از انواع چوب و عمل آوری آن( برای بدنه) و روده یا سیم های مسی برای زه آن) اکثر استانها
سازهای سنتی ایران ساخت سازهای سنتی ایرانی با استفاده از چوبهای مختلف(با طنین های خاص)- ساخت کاسه، دسته، اتصالات، سیم گیر، شیطانک و رنگ کاری آن به وسیله لاک طبیعی اکثر استانها
سازهای کوبه ای ساخت سازهای کوبه ای با روش کشیدن پوست بر روی کاسه ساز، نصب کمانه، حلقه و گل میخ ها اکثر استانها
سَبدبافی رجوع شود به ترکه بافی اکثر استانها- آذربایجان غربی- خراسان
سِتاره دوزی دوخت اشکالی ستاره مانند با نخ های فلزی بر روی روسری، لباس و … در شهرهای جنوبی کشور اکثر استانها – بوشهر- سیستان و بلوچستان – هرمزگان
سَراجی سنتی (مصنوعات چرمی) فرآوری چرم دباغی شده وتولیدانواع کیف ، کمربند ، کفش و …. ، نصب قطعات سوزندوزی ، جاجیم یا گلیم برروی آن تهران – همدان
سَرافی دوزی دوخت دوایر و شعاع های حلقوی نماد خورشید با ابریشم تابیده الوان برای تزئین لباسهای محلی شهرهای جنوبی کشور سیستان و بلوچستان
سراندازبافی بافت قالی یا گلیم کوچک و درازی که بالای قالی بزرگ( به جهت حفاظت از آن در اثر تردّد) و در عرض اتاق پهن می شود. چهار محال و بختیاری
سِرمه دوزی دوخت سِرمِه( نوعی مفتول فلزی توخالی) براساس طرح بر روی لباس یا پارچه به جهت تزئین اکثر استانها
سفال کَلپورگان تهیه ظروف مصرفی سفالی با استفاده از خاک رس منطقه کلپورگان و با تکنیک فتیله ای با نقوس ساده هندسی سیستان و بلوچستان(سراوان-کلپورگان)
سفال لالجین همدان تهیه ظروف مصرفی با استفاده از تکنیک سفال با نقوش خاص منطقه همدان(لالجین)
سفال لعاب دار ظرفی که با خاکهای ترکیبی( اولیه) تهیه شده و در کوره پخته شده، لعاب خورده و دوباره به کوره رفته باشد. اکثر استانها- یزد( میبد)- فارس( اصطهبانات)- آذربایجان شرقی( زنوز)
سفال مینایی ساخت و تهیه ظروف سفالی با استفاده از تکنیک های مختلف نقاشی، هفت رنگ، زراندود و … اصفهان – گلستان
سفال نقش برجسته ساخت سطوح صاف سفالی دارای نقش برجسته به منظور تزئین بنا یا ساخت تابلوهای سفالین تهران – سمنان
سفالگری چرخی ساخت ظروف و اشیاء از گِل به کمک چرخ سفالگری- گِل پخته شدۀ فرم داده شده همدان( لالجین)- اصفهان( قمشه شهرضا) – مازندران(جویبار)- گیلان( سیاهکل)- خراسان(مند گناباد )- فارس (اصطهبانات)- سیستان و بلوچستان( کلپورگان سراوان)- بندر عباس( شهوار میناب)- تهران- قم و…
سفالگری دستی ساخت ظروف و اشیاء از گِل به کمک دست – گِل پخته شدۀ فرم داده شده همدان( لالجین)- اصفهان( قمشه شهرضا) – مازندران(جویبار)- گیلان( سیاهکل)- خراسان(مند گناباد )- فارس (اصطهبانات)- سیستان و بلوچستان( کلپورگان سراوان)- بندر عباس( شهوار میناب)- تهران- قم و…
سفره آردی نوعی گلیم سوزنی به ابعاد ۱۰۰×۱۴۰ سانتی متر در استان چهارمحال وبختیاری که به علت تقدس نان ، عمل خمیر کردن و پخت نان برروی آن انجام می شود . چهار محال بختیاری( عشایر)
سفره کُردی نوعی گلیم سوزنی به ابعاد ۲×۱ متر دراستان خراسان شمالی که به علت تقدس نان ، عمل خمیرکردن وپخت نان برروی آن انجام می شود . خراسان شمالی ( شیروان)
سُکمِه دوزی نخ کشی پارچه، بیرون آوردن تار یا پود و دوخت اطراف قسمتهای کشیده شده، بر اساس طرح اصفهان
سِکه دوزی(اشرفی دوزی) دوخت و نصب انواع سکه، دکمه، صدف، خرمهره، قطعات ریز و درشت آیینه، پولک و … بر روی لباس در لباسهای محلی کردستان- بلوچستان وسیستان- عشایرچهار محال بختیاری
سِواس بافی پای افزاری است بافته شده با برگ درخت خرما در هرمزگان هرمزگان
سوخت روی چرم انتقال نقوش سنتی به وسیلۀ فشردن و کوبیدن مُهریا هویه ی داغ فلزی بر روی چرم و اندود کردن شکافهای ایجاد شده به طلای مایع اصفهان- تهران
سوخت روی چوب انتقال نقوش سنتی به وسیلۀ فشردن و یا هویه داغ فلزی بر روی چوب و نی گیلان – مازندران – اصفهان- تهران
سوزندوزی آراستن سطح پارچه با استفاده از نخ های الوان یا اشیای الوان با کمک سوزن یا قلاب اکثر استانها
سوزندوزی اصفهان سوزندوزی نقوش استفاده از نخ های ابریشمی و گاه پشمی ظریف، با رنگهای شاد بر روی پارچه اصفهان
سوزندوزی ترکمن رودوزی مصور و تزیین لباسهای زنان ترکمن، نوار چادرها، پوشش اسب و شتر و … گلستان
سوزندوزی سیستان و بلوچستان سوزندوزی نقوش هندسی، با استفاده از نخ های ابریشمی و گاه پشمی ظریف، با رنگهای شاد بر روی لباسهای محلی بلوچستان سیستان و بلوچستان
سوزنی گلیمی است دارای سه دسته نخ ؛ تار(چله)، پود اول تک رنگ(زمینه) و پود دوم(الوان)، مانند سفره کُردی خراسان شمالی- گلستان
سیاه چادربافی دست بافته ای بسیار ساده با موی بز برای استفاده در سقف چادر عشایر عشایر استان گلستان- فارس- ایلام و …
سیاه دوزی ترکمن دوخت محیط نقوش در رودوزی های ترکمن استان گلستان( شاهکوه)
سیاه دوزی سیستان نوعی سوزندوزی است که درآن صرفا˝ ازنخ سیاه ابریشم استفاده می شود ( برعکس خامه دوزی ) وروی لباس مورد استفاده قرارمی گیرد. سیستان وبلوچستان
سیس بافی به هم تنیدن ( بافت )طنابی ضخیم (سازو )و یا پادری ، با استفاده ازرشته الیافی (سیس = گیس درخت خرما ) که دراطراف تنه ی درخت خرما می روید . بوشهر- سیستان و بلوچستان-هرمزگان- یزد
شال بافی بافت نوعی شال از الیاف خود رنگ و یا الوان( به منظور بستن سر و یا دور کمر در مراسم های مختلف) به وسیله دستگاه نساجی سنتی گیلان
شال ترمه بافی بافت ترمه به روش انگشتی ( انتخاب تارها با انگشت) با دستگاه نساجی سنتی دو وَردی کرمان(هوتک)
شَرابه دوزی دوخت انواع شرابه و منگوله به جهت تزیین بر لبه لباس، پرده و … اکثر استانها
شَرَفه دوزی رودوزی حاشیۀ لباس، رومیزی، پرده، سجاده و… با تکنیک های مختلف(شرفه گل دسته ایی، شرفه حلقوی، دالبُری، شمشیری و …) اصفهان- کاشان- آذربایجان شرقی- گرگان- خراسان- زاهدان–هرمزگان( بندر عباس)- یزد
شِعربافی بافت پارچۀ ابریشمی با دستگاه نساجی سنتی ( معمولا دارای حاشیۀ رنگی) اصفهان( کاشان) – یزد
شَک بافی بافت نواری باریک، که از جابجایی چندین قرقره طلایی و نقره ایی در استان هرمزگان تولید می شود. هرمزگان
شَک دوزی دوخت نوارهای شک بر روی لباس به نسبت پهنا و رنگ آن بر روی لبۀ آستین، دمپای شلوار و یقه در استانهای جنوبی کشور هرمزگان
شَمدبافی پارچه دستبافت پنبه ای (گاه ابریشمی) برای روانداز تابستانی در یزد یزد- خراسان – مازندران(توابع شهرستان بابل )رامیان، کرده کلا، گاوان، سید کلا)
شَمسِه دوزی تداعی نمودن نقوش خورشید و تلؤلؤ آن با استفاده از ابریشم نتابیدۀ ارغوانی(ابریشم بدون تاب) و سبز و نخ گلابتون بر روی لباس و یا پارچه اصفهان(کاشان)- آذربایجان غربی- رشت – کرمان – هرمزگان- سیستان و بلوچستان(زابل و ایرانشهر
شیردَنگ بافی دست بافته ای کم عرض ( نوار مانند) که به یکدیگر متصل شده و در تزئین جلوی سیاه چادر و مراسم های شادی کاربُرد دارد. چهار محال بختیاری
شیریکی پیچ زیراندازی است که دار آن مانند گلیم و بافت آن شبیه به قالی می باشد، پود آن پیچشی بوده و سر گره ها در پشت کار رها می شوند. کرمان
شیشه حرارت مستقیم بلورسازی سنتی – ساخت وپرداخت خمیرشیشه ونهادن آن درگرمخانه تا سردشدن تدریجی تهران
شیشه ِدرمه بافی دست بافته پشمی عشایر استان فارس با نقوش هندسی (لوزی و ستاره) و افزودن گل- منگوله های رنگی حین بافت فارس( فیروزآباد، قیروکارزین و شیراز)
شیشه گری فوتی ساخت انواع ظروف با استفاده از روش دَمیدن در خمیر مذاب شیشه تهران – فارس( میمند)
صحافی سنتی تهیه آستر بدرقه و دوختن جزء به جزء کتاب، چسباندن آستری، شیرازه بندی و … تهران( کتابخانه مجلس)
صدف دوزی نصب انواع صدف های ریز و درشت، گوش ماهی، و … بر روی لباس، کمربند،چشم زخم، تابلو و … با ایجاد سوراخ در آن ، و نخ و سوزن بوشهر- سیستان و بلوچستان- هرمزگان
صنایع دستی دریایی تولید انواع گردنبند، دستبند، تابلو،قاب ایینه،چراغ، جعبه دستمال، قاب عکس و … از انواع صدف، گوش ماهی، سنگهای رنگی،مرجان، ستاره دریایی و … هرمزگان(بندرعباس –قشم)- گیلان – مازندران
صنایع دستی ریسه ای به رشته کشیدن(ریسه کردن) دانه هایی ازچوب عُسر، هسته خرمای فرم داده شده ودیگرمواد طبیعی اکثر استانها
ضریح سازی ساخت پوششی برای آرامگاه مقدس مسلمانان از جنس فلز، با ارائه تکنیک هایی چون قلمزنی، مینا، مشبک کاری اصفهان
طراحی سنتی طراحی برای آراستن کاغذ، چوب، شیشه، و … با انواع نمادهای سنتی ایرانی از قبیل اسلیمی ، ختایی، نقوش هندسی،انسانی، نباتی، حیوانی اصفهان- تهران
طراحی فرش ،گلیم و …. طراحی قالی، گلیم و … با انواع نمادهای سنتی ایرانی از قبیل اسلیمی ، ختایی، نقوش هندسی،انسانی، نباتی، حیوانی اصفهان- تهران
عَبا بافی بافت پارچه ای از کُرک یا موی شتر( خودرنگ) که پس از بافت، وَرز داده شده و حالت نمدی به خود می گیرد. اصفهان ( نایین)- خوزستان( بهبهان)
عروسک بافی بافت عروسک های سمبولیک، با انواع الیاف رنگی و افزودن الحاقات تزیینی گیلان( ماسوله)
عَریض بافی پارچه ای از جنس پشم خالص، بدون طرح و یک رنگ به منظور زیر ساخت پَته دوزی کرمان
عَلامت سازی(عَلَم سازی) ساخت سازه ای فلزی و چلیپا مانند و نصب احجام فلزی مانند گلدان، کبوتر، طاووس قلمزنی و مشبک کاری شده. اصفهان – تهران
فَرَت بافی(تُن بافی ) بافت نوعی پارچۀ دورو در استان خراسان، با استفاده ار نخ پنبه ایی پُرتاب یا ابریشم با نقوش چهارخانه، جودانه، پیچازی و … خراسان شمالی ( روئین اسفراین و جاجرم)
فیتیله دوزی دوخت و اتصال قیطان های الوان و گلابتون در حاشیه لباس، شال، رومیزی، و … با نقوش بته جقه یا شمسه آذربایجان شرقی- خراسان رضوی- سیستان و بلوچستان – تهران – مازندران
فیروزه کوبی تزیین ظروف ساخته شده از مس، نقره، برنج یا برنز با نشاندن قطعات فیروزه بر سطح آن اصفهان- خراسان رضوی(مشهد)
قالی بافی(ترکی و فارسی باف) دستبافته ای گره دار دارای پُرز های بلند( از جنس پشم، ابریشم یا کُرک) دارای نقوش اسلیمی، ختایی، هندسی اکثر استانها
قالی گل برجسته @ نوعی بافت قالی که با ایجاد اختلاف سطح نقوش به وسیله قیچی زدن بُعد ایجاد می نمایند.
قطاعی پارچه بریدن پارچه های رنگین و دوخت آن بر سطح پارچۀ ساده تهران- اصفهان
قطاعی کاغذ بریدن کاغذ رنگین و نصب آن بر سطحی دیگر تهران- اصفهان
قطاعی(کاغذ، پارچه و …) بریدن قطعاتی از چوب، فلز و … و چسباندن آن بر سطحی دیگر تهران- اصفهان
قفل سازی ساخت انواع قفل های ثابت شکل دار، کُلون دار،فنر پخش شو، لوله ایی، بخو(قفل چهارپایان) با آهن یا مس توسط دست و ابزار آهنگری چهارمحال بختیاری(شهرکُرد، چالشتر)
قلاب بافی بافت انواع کلاه، دستکش، لیف، رومیزی، روتختی و … با الیاف طبیعی یا مصنوعی به وسیله قلاب اکثر استانها
قلابدوزی اصفهان نوعی رودوزی با استفاده ازنخ عمامه و قلاب برروی پارچه پنبه ای زیربافت ( به رنگ سفید شکری ) با الیاف رنگی ونخ گلابتون نقده تیره اصفهان
قلابدوزی رشت(رشتی دوزی) نصب قطعات ماهوت رنگی بر روی پارچۀ ماهوت ساده و دوخت محیط نقوش به وسیلۀ قلاب با نخ ابریشمی الوان گیلان(رشت)
قَلمزنی تزئین ظروف یا وسایلی که با قلم های فولادی ( با نوک های مختلف) و ضربات چکش دارای نقوش سنتی گردیده باشند. اصفهان- تهران- فارس(شیراز)-مرکزی(اراک)
قلمکار منقوش نمودن پارچه با نقوش سنتی
قلمکار چاپ مُهری منقوش نمودن پارچه با نقوش سنتی ( سفره، رومیزی، پرده و …) به وسیله مُهر و رنگ های پارچه اصفهان- سمنان( دامغان)
قلمکارنقاشی انتقال نقش و طرح به وسیلۀ قلم مو بر روی پارچه به جهت تولید پرده های نفیس، سفره و … با طرح هایی چون بزم، رزم و شکار
قَناویزبافی پارچه ای کم عرض با الیاف ابریشم برای مصرف آستری در استان یزد اصفهان- لرستان(بروجرد)- سمنان- خراسان(گناباد)- کاشان- گیلان- سمنان- همدان
قَواره بری به کار گیری نقوش گردان(اسلیمی) در گره چینی در و پنجره ها- اسلیمی بُری اصفهان
قِیطان دوزی دوخت انواع قیطان بر روی پارچه(لبه) یا لباس با استفاده از نقوش سنتی اکثر استانها
کارت بافی بافت نواری با نقوش هندسی و رنگارنگ با استفاده از کارت های مربع شکل برای تزیین لباس، بندعینک، نوار نشانه کتاب و … قزوین- خراسان شمالی –خوزستان- چهار محال بختیاری- تهران
کاشی زرین فام ساخت و تهیه کاشی یا ظروف به رنگ طلایی یا سبز با افزودن سنگ چخماق به گل سفال، و قلع به لعاب آن اصفهان( کاشان)- خراسان( نیشابور)- گلستان( گرگان)- مرکزی(ساوه)
کاشی سازی سنتی–نقاشی نقاشی بر روی آجر لعابدار(کاشی) و پخت مجدد در کوره جهت استفاده از در بناهای سنتی و یا مذهبی اصفهان- قزوین- فارس – یزد
کاشی سازی سنتی– تراش تراش و بریدن کاشی به منظور ایجاد نقش و بُعد در آن در بناهای سنتی و یا مذهبی با استفاده از انواع تکنیک های کاشی کاری اصفهان- قزوین- فارس – یزد
کاشی مُشبک نوعی کاشی منقوش که شبکه شبکه شده ودارای نقوش سنتی اسلیمی وختایی باشد .
کاشی معرق نصب قطعات بزرگ یا کوچک کاشی های رنگی تراشیده شده بر اساس طرح در کنار یکدیگر اصفهان- تهران
کاشی مُعَقَلی (بنایی ) تلفیقی از آجر نما با کاشی در نما سازی ابنیه به جهت جلوگیری از پریدن و یا خرد شدن لعاب کاشی در اثر سرما و گرما و تزیین اصفهان- فارس- یزد
کاشی مینایی تک کاشی نقاشی شده با نقوش هندسی، گل و گیاه، اسلیمی وختایی بر زمینه آبی اصفهان- فارس- یزد
کاشی هفت رنگ ساخت نوعی کاشی رنگارنگ و تزیینی که هر یک قسمتی از طرح کلی را در خود دارند. اصفهان – فارس- خراسان رضوی
کاغذسازی دستی ساخت کاغذ دست ساز با استفاده ار خیساندن الیاف نازک سلولزی، افزودن پودر تالک و سریشم، آبگیری، صیقل دادن و مُهره کشی آن اصفهان – تهران
کاموا دوزی دوخت انواع گل و بوته، طرح های هندسی، لچک ترنج، اسلیمی، ختایی، پر طاووسی و … بر روی پرچم،درفش، لباس و … اکثر استانها
کَپو بافی بافت و تزیین سبدهای حصیری از برگ درخت خرما که با کامواهای رنگین پوشانده شده باشند . خوزستان(دزفول)
کتیبه دوزی دوخت آیات قرآن، اسامی مقدس، اشعار و داستانهای حماسی با خطوط ثلث، طغری، نستعلیق و … با استفاده از نخهای سِرمه، ملیله، گلابتون و سوزن بر روی پارچه اصفهان – تهران – خراسان رضوی( مشهد)- خوزستان
کَرباس بافی پارچه ایی دستبافت با استفاده از تار و پود پنبۀ دست ریس در استان یزد یزد( اردکان – خرانق – میبد)
کُردی دوزی نوعی دوخت ترکیبی فشرده که با الیاف ابریشم الوان نقش دوزی شده و برروی کلاه ، دستینه ، چَنگه و بعضی اجزای پوشاک کُردهای شمال خراسان خراسان شمالی(بجنورد-قوچان)
کُلاش بافی (کفی گیوه ) تهیه پای پوشی کاملا سنتی که با مواداولیه طبیعی ( چرم ، موی بز، پازچه ونخ) کردستان
کلاقه ای یا باتیک نقش دار نمودن و رنگ آمیزی پارچه ی ساده( ابریشمی یا …) به وسیلۀ قلم مو، مُُهر، موم و رنگ
کلاه مالی کلاهی که با وَرزدادن پشم یا کُرک بر روی قالبی چوبی به اندازۀ سر انسان تهیه می شود. چهار محال بختیاری( شهر کرد – بروجن)
کَم دوزی(کمان دوزی- کمه دوزی) نواری متشکل از پولک های ریز و درشتی که با نخ گلابتون قلابدوزی شده باشند. اکثر استانها
کَمند دوزی دوخت آخرین حاشیه با استفاده از قیطان ابریشمی یا پشمی،منجوق،سِرمه یا ملیله در رودوزیها اکثر استانها
کنده کاری روی چوب ایجاد فرم و نقوش برجسته بر روی چوب به وسیلۀ ابزار مازندران
کوفته گری(طلاکوبی روی فولاد و…) تزیین یا موج دارکردن اشیای فولادی با مفتول نازک طلا (مس، نقره) از طریق نَقر کردن فولاد و مَهره کردن طلا (مس،نقره)درشیارهای بوجود آمده اصفهان
کولبارچه دستبافته ای پاکت مانند و درب دار، برای حمل و نقل مایحتاج ضروری(مانند کوله کوهنوردان) چهار محال بختیاری
کاربندی کادر بندی اشکال هندسی توسط زهی از آجر لعابدار یا بدون لعاب ( متفاوت از نقش و زمینه) در سقف ایوان و گنبدها اصفهان- قزوین- فارس – یزد
کَدوی مَنقوش ایجاد نقوش بر روی کدوهای خاص(غیر خوراکی) با قلم های تیز و سپس رنگ آمیزی آن با جوشاندن درپوست انار ودانه های اسپند و زاج سیاه گیلان
کلاغی دستمال ابریشمی بزرگ مشکی ( به رنگ پر کلاغ)و منقوش در لباسهای محلی زنان (بعنوان سَربند یا دور کمر) آذربایجان شرقی( عشایر ایال شاهسون)- اردبیل
کوب بافی بافت نوعی زیرانداز(و سبد) حصیری با استفاده از گیاهان محلی مازندران بنام گاله، واش، وران، سازیر و … مازندران
کیسه بافی دستبافته ای که از پشم بهاره و دست ریس با ظرافت زیاد تهیه شده و سازگاری زیادی با بدن انسان در استحمام دارد. چهار محال بختیاری(چالشتر، منطقه لارلن)- فارس- یزد
گالی بافی سبد حصیری بافته شده با الیاف ساقۀ برنج برای حفظ و نگهداری غلات ( گاه کلاه، زنبیل، زیرانداز ) گیلان – مازندران
گبه بافی @ زیراندازی گره دار دارای پُرزهایی بلند با استفاده از پشم خود رنگ با نقوش ذهنی فارس ( عشایر)
گچ بُری سنتی تزیین سقف بناها، محراب ها، ستون ها، دیوارها و … به وسیلۀ گچ کُشته شده و با استفاده از نقوش اسلیمی و ختایی اصفهان – یزد
گچمه بافی نوعی گلیم گل برجسته در کهگیلویه و بویر احمد ایلام – فارس- کهگیلویه و بویراحمد
گرگوربافی بافت نوعی قفس از جنس مفتول های فلزی به روشی خاص برا ی ماهیگیری در شهرهای جنوبی بوشهر
گره چینی تهیه قاب پنجره، قاب عکس، تابلو، پاراوان و … با استفاده از کنارهم قراردادن زِوارهای چوبی خودرنگ براساس نقوش هندسی اصفهان- مرکزی- قزوین
گَزی بافی ( پی تاو ) دستبافته ای با عرض ۱۵ سانتی متر با تار و پود پشمی ظریف که قمستی از آن با نخ الوان رودوزی شده باشد که برای پوشاندن ساق پا در نواحی سردسیر خراسان شمالی خراسان شمالی
گل اشرفی دوزی توردوزی واتصال پهلو به پهلوی و ضربدری قسمت نخ کشی شده پارچه پشمی با الیاف ابریشم قزوین – خراسان رضوی
گِل بُری تزیین سطوح دیوارها با نقوش اسلیمی و ختایی و … با استفاده ار گِل اُخرا یا خاک رُس اصفهان- فارس- کرمان- یزد
گُلابتون دوزی سوزندوزی لباس های محلی با استفاده از نخ گلابتون( نخی با مغز ابریشم و روکش طلا یا نقره) بر روی پارچه اصفهان، شیراز، تبریز، بندر عباس، میناب، بندر لنگه، تهران، کردستان، قزوین،کاشان، یزد،شوش، شوشتر، بوشهر وهرمزگان
گُلابتون سازی تهیه وساخت نخی با مغز ابریشمین که با طلا ونقره (توسط یک نوارباریک به ضخامت ۱/۵ صدم میلی متر ازجنس طلا ونقره بصورت مارپیچ وار وبسیارمنظم روکش شده باشد. اصفهان
گلدوزی سوزندوزی است که عموماً ذهنی وملهم از برداشتها و بینشهای مشخص هنرمندان ازمحیط طبیعت است وبیشترشامل گندمی دوزی با روش توپُر دوزی است که ساقه و خوشه هاس طلایی گندم را تداعی می کند. اصفهان
گلیچ بافی دستبافته ای شبیه به گلیم، ولی بافته شده با دستگاه نساجی دارای موتیف های هندسی و حیوانی در سمنان سمنان( رضا آباد شاهرود)
گلیم بافی دستبافته ای با استفاده از الیاف پشمی و پنبه ایی و گاه ابریشمی با رنگهای شاد و زنده، نقوش هندسی و هر دو روی قابل استفاده اکثر استانها- کردستان- فارس- کرمانشاه- اردبیل
گلیم گل برجسته نوعی گلیم که نقوش با روش پودگذاری برای زمینه، و گره ترکی یا فارسی(مانند قالی) برای ایجاد نقوش ایلام، دهلران، شیروان، دره شهر، مهران، آبدانان
گندمی دوزی رودوزیی است که با روش توپُر دوزی، ساقه و خوشه های طلایی گندم را تداعی می کند. اکثر استانها
گیوه بافی پای پوشی است ایرانی، با الیاف پنبه ای خود رنگ برای رویه و کفی چرم، برای زیره اصفهان- فارس (آباده، اصفهان، شیراز)-مرکزی( اراک)- کردستان( سنندج )- چهار محال بختیاری
گیوه چینی تهیه بدنه گیوه با استفاده ازنخ تابیده ( نخ تنه ) درضخامت های مختلف با سوزن مخصوص ونصب آن برروی تخت گیوه فارس(وفس- سنجان)- قزوین(تاکستان)- یزد(تفت، مهریز، و بخشهای نیر ، روستای هنزاء ، بغداد آباد و بهاباد)- کردستان
گیوه دوزی اتصال تخت گیوه با بافت رویه چینی را گیوه دوزی گویند. اراک- لرستان- خراسان رضوی
لاک تراشی تولید اشیای چوبی مصرفی زندگی روزمره با استفاده از ریشه و تنۀ درختان با ابزار کار ابتدایی و ساده در مازندران مازندران – گلستان
لانه زنبوری دوزی رودوزیی تزیینی شامل شش ضلعی های خاص که هم زمان با دوخت، پارچه را جمع کرده و حالتی شبیه به لانۀ زنبور به آن می دهد. اکثر استانها
ایجاد تم های رنگی در تزیینات بناها با استفاده از رنگهای لایه لایه های انواع ملات(خاک رس، گچ و …) و سپس بُرش آنها اصفهانتزئینات داخلی عالی قاپو نقوش گل و بته و شکارگاه و حیوانت و پرندگان بر روی گچ (لایه چینی و کُشته بری)
لایه چینی چوب تهیه وسایل مصرفی با استفاده از چسباندن قطعات چوب خود رنگ نازک بر روی یکدیگر و سپس بُرش آن اصفهان- فارس- قزوین
لباسهای محلی لباسهای محلی اقوام مختلف ایران شامل تمامی مراحل{ریسیدن الیاف ، رنگرزی ، بافت پارچه ، دوخت لباس و تزیینات(انواع رودوزیها(} اکثر استانها
لَچَک دوزی رودوزی در ۴ گوشۀ روسری، رومیزی، روتختی و … که در وسط تشکیل یک طرح کامل را می دهد. اکثر استانها
لَندره دوز ی دوخت قطعات ریز ودرشت و رنگارنگ به یکدیگر( به شکل گل ، برگ و …) تا حُصول قطعه ای بزرگ به منظور روتختی، رومیزی، تابلو های تزئینی و … اکثر استانها
لُنگ بافی پارچه ایی راه راه ( معمولا قرمز و مشکی) با تار و پود صددرصد پنبه ایی اکثر استانها- یزد
لی بافی کف پوش چادر عشایر چهارمحال بختیاری با تارهایی از جنس موی بُز و پود پشم دست ریس و نقوش هندسی یا ذهنی چهار محال بختیاری(عشایر)
ماشته بافی دستبافته ای از جنس نخ پنبه ای برای تار، و پود پشمی دست ریس الوان در لرستان و چهار محال بختیاری چهارمحال بختیاری- لرستان
مِتقال بافی بافت پارچه ی پنبه ای سبک وزن با تراکم زیاد ، با تکنیک بافت تافته ( ساده ) واستفاده ازنخ پنبه ای شانه نشده اکثر استانها
مِتکازین دستبافته ای است که با تارهای سفید پنبه ای پُرتاب، پود زمینه و پود اضافی که نقوش را بوجود می آورد. مازندران( روستای متکازین)
مَتن دوزی رودوزیی که تمام متن پارچه از نقوش پُر شده باشد و دیگر زمینۀ اصلی پارچه مشخص نباشد. اکثر استانها
مِجرِی سازی جعبه ای چوبی با روکشی از چرم و تزیینات خاص و پوشش مخمل در درون، مانند صندوق اصفهان- یزد
مجسمه های مومی ساخت پیکره هایی به ابعاد طبیعی انسان ( از جنس موم) و لباس های محلی که نمایانگر اقوام مختلف ایران باشد. تهران- قزوین
مُحَرق چوب عمل سوخت و برش روی انواع چوب توسط سیخ داغ فلزی(امروزه هویه) و بوجود آوردن تابلو یا خط نبشته گلستان- مازندران
مُحَرق نی عمل سوخت و برش روی ساقه های طلایی گندم یا برنج توسط سیخ داغ فلزی(امروزه هویه) و بوجود آوردن تابلو یا خط نبشته گلستان- مازندران
مخمل بافی پارچه ای ابریشمی که با تکنیک حلقه زدن تارها و اضافه نمودن پود اضافی، دارای پُرز گردد . اصفهان(کاشان)- یزد
مخمل دوزی نوعی ازسوزندوزی که بخیه های دوخته شده برروی طرح پس ازاتمام کاربه گونه ای است که حالتی مخمل وار به کارمی دهد. اکثر استانها( مشهد۰ اصفهان و تهران)
مَداخله بافی نواری کم عرض و ظریف که با کارت هایی مربع شکل در خراسان شمالی بافته شده و به مصرف تزیین لباسهای محلی می رسد. خراسان شمالی(کلات نادری)
مَرَس بافی پارچه ای با موی بُز به عرض ۱۰سانتی متر که به مصرف تولید لباس های محلی پاوه و اورامانات کرمانشاه می رسد. کرمانشاه (به خصوص مناطق پاوه و اورامانات)
مُرَصَع دوزی (سنگ دوزی) دوخت و نصب انواع سنگهای مصنوعی یا شیشه های رنگی بر روی پارچه یا لباس اکثر استانها
مُرَصَع کاری نشاندن جواهر و سنگهای قیمتی یا نیمه قیمتی بر روی وسایل مصرفی یا تزیینی اصفهان- تهران
مُرواربافی تولید انواع سبد، جای میوه، کلاهک آباژور و … با ترکه های باریک مُروار مازندران
مُروارید دوزی دوخت انواع مروارید(امروزه مصنوعی) بر روی لباس، تابلو، پرده و … با سوزن و نخ بیرنگ اصفهان( کاشان)- تهران-آذربایجان شرقی( تبریز)- قزوین – هرمزگان – یزد
مس چکشی (مسگری ) ساخت ظروف و ابزار کاربُردی و مصرفی با چکش کاری شمش یا ورق مس اصفهان- آذربایجان شرقی( تبریز) – تهران- خراسان رضوی- زنجان- کرمان
مَسند گلیمی است مختص منطقۀ اردبیل به ابعاد ۱۱۰×۱۷۰ سانتی متر معمولاً با نقش محراب برای جانماز. انواع دیگر برای بالای اتاق ویژه میهمانان اردبیل(عنبران و نمین)
مشبک چوب بیرون آوردن قسمتهای منفی طرح از روی چوب با ابزاری مانند مُغار و ارّه مویی اصفهان
مُشَبَکِ سنگ در آوردن فضاهای منفی طرح و نقش از سنگ صاف و صیقل خورده با ابزار مخصوص تراش سنگ اصفهان- تهران- یزد
مُشبک فلز بیرون آوردن قسمتهای منفی ظروف قلمزنی شده توسط ارّه مویی و سُمبه های تیز اصفهان
مُضاعف دوزی نوعی دوخت که بخیه ها در دو مرحله، رویهم و دو رنگ زده شده حالت سایه روشن و بُعد ایجاد می نمایند اصفهان(جلفا)- آذربایجان غربی
معرق پلان نوعی سبک در معرق که در آن چوب ها را پلان پلان روی هم قرار داده تا به ضخامت مورد نظر برسد(حدود هشت پلان)، بعد طرح مورد نظر را روی پلان ها چیدمان می گردد. اکثر استانها
مُعَرق چرم ساخت جلد کتاب، تابلو و … با قطعات بریده شدۀ چرم و اتصال آنها به یکدیگر اصفهان – آذربایجان شرقی
معرق چوب تولید تابلوهای تزیینی ( گاه لوازم مصرفی مانند میز و …) از قطعات بریده شدۀ چوب ها در رنگهای مختلف( خودرنگ) و چیدمان آنها پهلوی یکدیگر بر اساس طرح اصفهان- تهران- مازندران- مرکزی- و …
معرق سنگ پهلوی هم چیدن قطعات سنگ( عموماً مرمرهای رنگی) بر اساس طرحی از پیش تعیین شده اصفهان- تهران
معرق شیشه(شیشه خانه بندی) نصب قطعات شیشه ی رنگی درپنجره ( کلیسا ها ) وایجاد فریم هایی دارای طرح ازآلیاژسرب ( امروزه چوب ) – قواره بُری اصفهان
معرق صدف چیدمان هنرمندانه قطعات بُرش خورده صدف پهلوی یکدیگر تا حصول طرح مورد نظر استانهای شمالی و جنوبی
معرق منبت تلفیق دو هنر- صنعت مُعَرّق و مُنَبّت تا حصول تابلوهای سه بُعدی اصفهان- تهران- مرکزی
مَغزی دوزی دوختن نوعی نوار باریک تزیینی (معمولا از جنس پارچه یا چرم) برای استحکام لبۀ پارچه و زیبایی اکثر استانها
مَفرَش دستبافته ای است مستطیل شکل و درب دار به شکل صندوق، که برای حمل و نقل لحاف و تشک یا اسباب و لوازم زندگی درهنگام کوچ عشایر مورد استفاده قرار می گیرد با نقش و نگارهای جذاب و شاد اردبیل- آذربایجان شرقی(عشایر ایل شاهسون)- کرمان(عشایر)
مُقَرنَس کاری تزیین قسمتهایی از بنا مانند زیر گلدسته، مناره ها، بالای محراب و … با حجمهایی بصورت فرو رفته و برجسته از گچ، کاشی، چوب یا فلز اصفهان- تهران – فارس- مرکزی
مقنعه بافی پارچه ای از جنس نخ پنبه ایی به ابعاد ۱×۱ متر به عنوان سَر پوش زنان جنوبی کشور خوزستان( بهبهان- شوشتر)
مَلقَمه فلز نشاندن طلا( نقره) بر روی دیگرفلزات(چرم) با حل کردن طلا در جیوه و سپس زدودن جیوه اصفهان
مَلیله دوزی دوخت های تزیینی با استفاده ازمفتول های فنری نازک و توخالی از جنس طلا یا نقره(گاه برنج) بر روی لباس یا پارچه اکثر استانها
مَلیله سازی (منیله کاری) تهیه زیور آلات یا ظروف از مفتول های نازک طلا و نقره( با سطح مقطع دایره، چهارگوش، مُضَرَس) در هم تنیده شده به وسیله لحیم اصفهان – تهران – زنجان- قزوین
مَمَقان دوزی نوعی رودوزی که درآن زمینه ی پارچه را کاملا” به وسیله ی بخیه های ابریشم رنگین وبا نقوش هندسی می پوشانند ( ممقان قصبه مرکزدهستان ازبخش دهخوارقان شهرستان تبریز)
منبت چاقویی حکاکی و کنده کاری روی چوب با چاقو براساس طرح و نقشه فارس(اباده)
منبت چوب ایجاد بُعد سوم بر روی چوب اصفهان(گلپایگان)- آذربایجان غربی-تهران- همدان(ملایر، تویسرکان، جوکار، نهاوند)- کردستان
مُنجوق دوزی دوخت و نصب انواع منجوق های رنگی بر روی کیسۀ پول، جای جواهر و … اکثر استانها- قزوین
مَنگوله دوزی نصب انواع رشته ها، منگوله ها و … در کنارۀ لباس، پرده، رومیزی بصورت ساده، زیگزاگی، دالبُری آویز دار و … اکثر استانها
مَهله سازی ( مَهلو ) ساخت نوعی گردنبند دربین عشایرقشقایی استان فارس با استفاده ازدانه های گیاهان معطرمانند مهله و میخک وهل ، وگاه افزودن دانه های کره ای شکل ازطلا و نقره فارس(عشایر)
موج بافی دستبافته ای با نقوش هندسی درشت، با تار و پود پشم دست ریس کرمانشاه- چهار محال بختیاری- خوزستان – کردستان
مینا کاری ساخت انواع لاله، شمعدان، قدح، زیورآلات و … با زیر ساخت مس و منقوش نمودن سطح آن با رنگ های آمیخته به گلیسیرین و جوهرکاج و کوره مجدد اصفهان- تهران
مینا کاری روی طلا ونقره ساخت انواع زیورآلات مینا کاری شده با زیر ساخت طلا یا نقره و حکاکی بر سطح مینای آن و ایجاد نقوش سنتی خوزستان
مینای خانه بندی ایجاد نقوش اصلی به وسیله سیم های نازک فلزی بر سطح ظروف و پُر کردن داخل محدوده سیمها با رنگهای مینایی اصفهان
مینای مرصع نشاندن قطعات سنگهای قیمتی ، طلا، نقره و جواهرات بر سطح ظروف مینایی اصفهان
مینای مشبک ساخت انواع وسایل کاربردی-تزیینی با استفاده از تکنیک مینا و مشبک نمودن آن اصفهان- تهران
مینای نقاشی نقاشی بر سطح ظروف مینای با استفاده از رنگ های مینای اصفهان- تهران
نازک کاری روکش قسمت های خالی شده چوب زمینه به وسیله چوب های دیگر بر اساس طرح و نقش مورد نظر آذربایجان غربی(اورمیه)- کردستان(سنندج)- گیلان(رشت)
نخ ریسی سنتی نخ ریسی ، هنرتبدیل الیاف پشم ، پنبه و … خام به نخ رشته شده جهت استفاده دربافت گلیم وقالی اکثر استانها( روستاها و عشایر)
نقاشی پشت شیشه منقوش نمودن شیشه با نقوش سنتی و رنگهای مخصوص( ترانسپارنت) تهران- فارس- قزوین
نقاشی رو لعابی ایجادنقوش سنتی برروی ظروف سفالی که پس ازساخت وپخته شدن درکوره ، نقاشی گردد و مجددا” داخل کوره می رود. اصفهان( قمشه شهرضا۰، نطنز)- مازندران(جویبار)- گیلان( سیاهکل)-فارس( اصطهبانات)- تهران- سمنان – همدان- یزد
نقاشی روی چرم نقاشی و طراحی سنتی بر روی محصولات چرمی با استفاده از رنگهای پیگمنت و وَرنی (جلا و عایق شدن) تهران – کرمانشاه- کردستان
نقاشی روی چوب نقاشی برروی وسایل چوبی مصرفی یا تزیینی که با سریشم رقیق یا صمغ عربی پوشیده شده باشد . مازندران- گیلان
نقاشی روی سفال ایجادنقوش سنتی برروی ظروف سفالی که پس ازساخت وپخته شدن درکوره ، نقاشی گردیده ودوباره لعاب خورده و مجددا” داخل کوره می رود. اصفهان( قمشه شهرضا۰، نطنز)- مازندران(جویبار)- گیلان( سیاهکل)-فارس( اصطهبانات)- تهران- سمنان – همدان- یزد
نقاشی روی شیشه نقاشی و تزیین فرآورده های شیشه ای با اکسیدهای فلزی و پخت آن در کوره تهران
نقاشی روی صدف نقاشی مینیاتور بر روی کفه های صدف و سپس جلا دادن آن بوشهر- سیستان و بلوچستان- هرمزگان
نقاشی زیرلعابی نقاشی و تزیین ظروف سفالینی که یکبار به کوره رفته و پس از انجام نقاشی دوباره به کوره بروند(دوبار لعاب زده شوند، قبل و بعد از نقاشی) اکثر استانها
نقاشی سنتی ایرانی نقوش رزم، بزم، داستانهای حماسی- به تصویرکشیدن وقایع تاریخی بر روی کاغذ، پارچه و … اکثر استانها
نقاشی سنتی دیواری منقوش نمودن دیوارهای داخل بناها، قصرها، خانه ها، ایوانها و … با نقوش رزم، بزم، داستانهای حماس- به تصویرکشیدن وقایع تاریخی بر دیوارها اصفهان- تهران
نقاشی قهوه خانه ای به تصویر کشیدن ذهنی و خیالی داستانهای حماسی، مذهبی، شاهنامه و … بر روی بوم های پارچه ای برای نقالان اصفهان- تهران – قزوین
نقاشی گل ومرغ نوعی نقاشی ایرانی برای تزیین جلد کتب و … شبیه به مینیاتور با وجود یک یا چند پرنده و گل اصفهان – تهران
نقاشی لاکی نقاشی برروی محصولاتی مانند قلمدان ( با زیرساخت چوب یا مقوا ) وپوشاندن آن با لاک(ماده ای طبیعی) به منظور حفاظت ازرطوبت و … اصفهان – تهران
نقاشی وحکاکی روی استخوان حکاکی یا منبت روی استخوان(صدف) با استفاده از ابزارهایی مانند انواع مُغار و قلم و ایجاد نقوش ، گل و مرغ، صحنه های شکار و … قزوین – زنجان
نَقَدِه دوزی دوخت انواع نقوش سنتی بر روی پارچه های سنگین(اطلس، ماهوت،مخمل و …) با استفاده از نخ های نقده( نخی پهن و فلزی) آذربایجان شرقی-آذربایجان غربی(ارومیه)- اصفهان(کاشان)- تهران- قزوین- خوزستان- کردستان- هرمزگان(بندرعباس)- یزد
نَقش اندازی ضَربی روی چرم کوبیدن و فشردن قطعه های فلزی منقوش( مُهر) بر روی چرم عمل آمده و سپس پُر کردن فرورفتگی ها با طلا یا نقره اصفهان – تهران – همدان
نَقش دوزی دوختن نقوش موجود برروی پارچه با استفاده از نخ های ابریشمی یا پشمی ،تا جایی که پارچۀ زمینه دیده نشود. اکثر استانها- یزد
نگارگری ایرانی نقاشی که در آن علم مناظر، مرایا، کالبدشناسی و پرسپکتیو کمتر رعایت می شود با استفاده از رنگهای طبیعی (گیاهی و معدنی ) و دست ساز اصفهان- تهران
نمد مالیدن و وَرز دادن الیاف پشم بهاره و بلند گوسفند با آب گرم و صابون( و زردۀ تخم مرغ) تا درهم فرو رفتن کامل الیاف مازندران- چهار محال بختیاری-خوزستان- گلستان- سمنان
نمکدان بافی دستبافته ای بطری مانند برای نگهداری و حمل و نقل نمک برپشت چهارپایان در بین ایلات و عشایر با نقوش ذهنی فارس( عشایر)- هرمزگان( عشایر(
نواربافی بافت نواری با نقوش هندسی و رنگارنگ با استفاده از کارت های مربع شکل برای تزیین لباس، بندعینک، نوار نشانه کتاب و … قزوین- خراسان شمالی –خوزستان- چهار محال بختیاری- تهران
نواربافی علی آبادکتول نواری بافته شده با الیاف سیاه و سفید و نخ گلابتون طلایی یا نقره ایی با کارگاه چوبی ساده با نقوش خاص منطقه علی آباد کتول گلستان( علی آباد کتول(
نَواردوزی دوخت و نصب نوارهای( از قبل) سوزندوزی شده بر روی لباس های محلی سیستان و بلوچستان سیستان و بلوچستان
نیک بافی بافت نوعی نوار دو رنگ با نقوش خاص ( S یا Z مانند) در کلات نادری(خراسان شمالی) با استفاده از ۲۷ تار- خراسان شمالی(لایین نو)
هم جوشی شیشه ایجادفرمهای مختلف و تهیه ظروف مصرفی و تزیینی و قطعات شیشه های رنگی با روش اتصال به یکدیگر باحرارت دادن درکوره تهران
ورشوسازی ساخت و منقوش ساختن ظروف مصرفی مانند سماور، سینی، انگاره و … با استفاده از آلیاژ ورشو( ۲۰% نیکل، ۳۵%روی، ۴۵% مس) لرستان(بروجرد)
ورنی دستبافته ای بین قالی و گلیم دارای موتیف های حیوانی انتزاعی شده ( دارای پود نازک و گره های رها در پشت آن) اردبیل(پارس آبد اصلاندوز، جعفرآباد بیله سوار، انگوت مغان، مشکین شهر)- آذربایجان شرقی(عشایر )
وَریس بافی ریسمانی است سیاه و سفید، از جنس موی بُز. بسیار محکم و با دوام بعنوان بند چادر عشایر، افسار اسب و … با نقوش ساده و انتزاعی ایلام-چهار محال بختیاری- خوزستان- قزوین
یَراق دوزی دوخت و نصب نوارهایی که با مفتولیهای مویین سفید یا زرد بافته شده باشند بر لباس( صاحب منصبان)، جلد قرآن، پوشش ضریح و … آذربایجان غربی-اصفهان- بوشهر- خراسان- سیستان و بلوچستان-کردستان- لرستان
یزدی بافی بافت زیراندازی به ابعاد تقریبی ۷۰×۱۰۰ سانتی متر با الیاف پنبه ای سیاه و سفید و نقوش لوزی( با سیستم دوتار و دو پود) یزد
یزدی بندی نوع خاصی از نحوه کاربندی زیر گنبد، پوشش قوسی شکل ورودی‌ها است که جلوه‌ای خاص به فضایی که در بر گرفته می‌بخشد حالتی است بین رسمی‌بندی و مقرنس
یزد- اصفهان – کاشانآبگینه: عبارتست از ساخت ظروف و اشیای مصرفی و تزیینی از جنس خمیر شیشۀ ذوب شده(کوارتز، سیلیس، مواد قلیایی، اکسیدهای فلزی) به روشهای دمیدن، قالب گیری و … و شکل دهی و نقاشی یا تراش بر روی آن.
بافته های داری و نمد: بافته های داری: این گروه شامل طیف وسیعی از صنایع دستی هستند که با استفاده از دارهای افقی یا عمودی و مواد اولیۀ طبیعی (پنبه، پشم، کُرک، موی بُز، ابریشم) بافته می شوند، مانند: قالی، گلیم، خورجین، جُل اسب، زیلو.
نمــــد: نمد منسوج نبافته ای است از جنس کُرک، پشم و مو که در اثر متراکم کردن و فشردن (وَرز دادن) الیاف فوق به دست می آید.
پوشاک سنتی: به آن گروه از محصولا ت صنایع دستی اطلاق می شود که با استفاده از انواع پارچه های دستبافت و مواد طبیعی، و با مدد گرفتن از انواع نوار و رودوزیها، لباس های محلی( تن پوش، پای پوش، روسری، کلاه و …) تهیه شوند.
پیشه های سنتی وابسته به صنایع دستی: به گروهی از حِرَف که وابستگی مستقیم به صنایع دستی دارند وتأمین کننده مواد اولیۀ آنها بوده و یا در کار تکمیل به مدد صنعتگر می آیند اطلاق می گردد، مانند: گلابتون سازی، دباغی سنتی، رفوگری و …
چاپ های سنتی: چاپ سنتی عبارتست از رنگین و نقش دار کردن پارچه با وسایلی مانند قلم مو، مُهر(قلمکار)، از طریق پوشش با صمغ یا موم و رنگ آمیزی قسمت های موم نخورده(باتیک) و یا گره زدن وبستن(دارایی، دندانی)
رودوزی های سنتی: گروهی از صنایع دستی هستند که به وسیلۀ دوختن نقوش و تصاویر سنتی و یا الصاق اشیاء بر روی پارچه های ساده و یا نقش دار تهیه می شوند و شامل چهار گروه اصلی : رودوزیهای پُرکار( پارچۀ زمینۀ کار دیده نمی شود)، سوزندوزی، سُکمه دوزی(بیرون کشیدن تار یا پود پارچه) و رودوزیهای الحاقی(اضافه نمودن و نصب منجوق، پولک، سکه، صدف، نوار، سِرمه و … بر روی پارچه) می شوند.
سفال، سرامیک و کاشی sفالگری: شامل فرآورده هایی است که در آن با استفاده از خاک رُس و با روش های مختلف(چرخ کاری، دستی و فتیله ای)، گِل را فرم داده و در کوره پخته شوند. مانند: سفال کلپورگان، لالجین، سفال نقش برجسته.
سرامیک: به سفالی اطلاق می شود روی آن به وسیلۀ لعاب پوشانیده، منقوش نموده و دوباره در کوره پخته شود. مانند : سفال مینایی، رولعابی، زیر لعابی
کاشی: خشت پختۀ مسطح و لعابدار را کاشی می گویند که با تکنیک های نقاشی و یا چیدمان کاشی مانند: کاشی زرین فام، مُشبک، مُعَقَلی، مینایی، هفت رنگ انجام می گیرد.
صنایع دستی چرمی: شامل مصنوعات تزیینی و کاربُردی است که مادۀ اولیۀ آن پوست پاک شده و دباغی شدۀ حیوانات حلال باشد. مانند : جلد سازی چرمی، نقاشی روی چرم، سوخت روی چرم و …
صنایع دستی چوبی و حصیری : به دلیل ویژگی خاص و شکل پذیری مناسب الیاف سلولزی و به عنوان مادۀ اولیۀ فراوان و در قابل دسترس، در بسیاری از نقاط ایران تولید گردیده و گروه وسیعی را شامل می شوند. مانند: معرق، منبت، خاتم، خراطی، محصولات حصیری و …
صنایع دستی دریایی: مصنوعات تزیینی و کاربُری ساخته شده از قطعات به دست آمده از دریا مانند: صدف، گوش ماهی، استخوان ماهی، پوست و پولک ماهی و …
صنایع دستی سنگی: ساخت محصولاتی به وسیلۀ تراش سنگ، فرآوری سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی مانند: حجاری، خراطی سنگ، معرق سنگ، تراش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی و …
صنایع دستی فلزی: محصولات تزیینی و کاربُردی که مادۀ اولیۀ آن فلزاتی مانند: آهن، برنج، مفرغ، مس وگاه فلزات گرانبها( طلا یا نقره) باشند و با استفاده از نصب جواهرات، تکنیک ضربه زدن و یا حرارت دادن و … دارای نقوش سنتی گردند مانند: دواتگری، مسگری، قلمزنی، آهنگری سنتی( چلنگری)، مینا کاری، زیور آلات سنتی و …
صنایع دستی مستظرفه: به گروهی از فرآورده های صنایع دستی که بُعد هنری آن بیشتر از بُعد مصرفی آن باشد اطلاق می گردد. مانند: تذهیب، تشعییر، طراحی سنتی، نقاشی قهوه خانه ای و …
نساجی سنتی : دست بافته هایی هستند که به کمک دستگاههای مختلف بافندگی: دو وَردی، چهار وَردی و … الیاف طبیعی (پنبه، پشم، ابریشم)بافته می شوند و شامل: پارچه های تارنما، پود نما، اِحرامی بافی، پارچــــــــه های سنتی، پتو و نوار بافی ها می باشند. هنرهای دستی وابسته به معماری:
به آن گروه از هنرهای سنتی گفته می شود که در تزیینات معماری بنا و با استفاده از ملات های ساختمانی از قبیل گچ، ساروج، آهک، کاشی، چوبی، شیشه ها رنگی، آیینه و … با استفاده از نقوش اسلیمی و ختایی و هندسی، جلای ایرانی- اسلامی به معماری دهند.
